O'zbekiston respublikasi prezidenti huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi

«Muttaham» hikoyasini ko‘rganidan ajablanganini yashirmaydi.
Sultonxo‘ja undan qanday sabab bilan qamalganini so‘rab, aybi faqat
o ‘z eshonini qo‘llab gapirganida, boylarga qarshi keskin so ‘zlaganida
ekanligini aytib, shu boylar xalqni ezayotganligini uqtirgan. U otasi
va akasi davlatmandligini, o ‘zi esa ruslaming uyida xizraat qilib biri
ikki bo‘lmayotganini aytgan. Mahdixo‘ja esa polismeysterga o ‘zining
polisiya pristavi yordamchisiga qo‘pollik qilganini tan olgani holda,
xalqqa ochiq haqiqatni aytmoqchi bo‘lgani, Toshkentdagi to‘rt daha
qozisining shariatga x ilof ish tutayotganini odaralarga tushuntirmoqchi
bo‘lganini bildirgan. Ertasi kuni ertalab podpolkovnik Karaulshchikov
bu ikki mahbusni polisiya boshqarmasiga olib kelganida Sultonxo‘ja
shu boshqarmada ish yuzasidan kelgan odamlarga qarata nutq
so‘zlaydi. «General-gubemator va umuman oliy hukmdorlar
xalq pulini olayotgan bo‘Isa ham, - deydi Sultonxo'ja, - ularni
o ‘ylamaydi, xotiijam uxlayveradi, kambag‘allar esa azobda mehnat
qilaveradi». Uning gaplarini bo‘lmoqchi bo‘lgan Shayxovandtahur
va Beshyog‘och dahasi yuzboshilarini keskin tanqid qiladi.
Podpolkovnik Karaulshchikov bu ikki chiqishga to‘xtalib,
shunday xulosaga keladi: «Ulaming boshqarmada menga va
pristavga munosabati qo‘pol bo‘ldi... Sultonxo‘janing xalq oldida va
boshqarmada o ‘zini bunday dadil tutishini o ‘ta so‘l firqalardan biriga
mansub ruslaming ta’siri natijasi deb hisoblayman. Ular Sultonxo‘jani
tashviqotchilik ishiga tayyorlashgan. Xurofotga botgan va aqli zaif
aholi orasida Mahdixo‘ja va Sultonxo‘ja kabi shaxslaming paydo
bo‘lishi va ulaming g o ‘yo kambag‘allar manfaati yo‘lida jonkuyar
sifatida turlicha va’dalar bilan xalq ahvolini yaxshilashga qaratilgan