243
XI BOB. SUG‘URTA TASHKILOTINING AKTUAR HISOBOTI VA
UNING AUDITORLIK TEKSHIRUVINI TASHKIL ETISH
11.1 Sug‘urta tashkilotining aktuar hisoboti
Sug‘urta tashkilotining
aktuar hisoboti ikki nushada tuziladi aktuar
hizmatlarini bevosita ko'rsatgan aktuariy tomonidan imzolanadi, aktuar
tashkilotning rahbari tomonidan imzolanadi va ushbu
tashkilotning muhri bilan
tasdi?lanadi. Aktuar hisobotining varaqlari raqamlangan, tikilgan va aktuar
tashkilotning muhri bilan tasdiqlangan bo'lishi lozim. Aktuar hisobotidagi
ma'lumot mahfiydir.
Aktuar hisoboti sug’urtalovchiga aktuar hizmatlarini ko'rsatish shartnomasida
nazarda tutilgan aktuar hizmatlarini ko'rsatish muddati tugaganidan keyin 10 ish
kuni davomida taqdim etiladi.
Aktuar hisobotida aktuar hizmatlarini ko'rsatishning borishi, aniqlangan hato
va kamchiliklar to'g’risidagi batafsil ma'lumotlar, shuningdek aktuar hizmatlarini
ko'rsatish natijasida olingan boshqa ma'lumotlar aks ettiriladi.
Aktuar hisoboti quyidagilarni o'z ichiga olishi lozim:
hisobotning nomi, tuzilgan sanasi va joyi;
kirish qismi;
tahliliy qismi;
yakuniy qismi.
Aktuar hisobotining kirish qismida aktuar tashkilotning (shu
jumladan,
bevosita aktuar hizmatlarini ko'rsatgan aktuariyning familiyasi, ismi, otasining
ismi, malaka sertifikatining seriyasi, raqami va berilgan sanasi) va
sug’urtalovchining (shu jumladan, sug’urta faoliyatini
amalga oshirish uchun
litsenziyaning seriyasi, raqami va berilgan sanasi) rekvizitlari, shuningdek aktuar
hizmatlarini ko'rsatishning asosi va sug’urtalovchi faoliyatining umumiy tavsifi
bayon etiladi.
Aktuar hisobotining kirish qismida quyidagilar bayon etiladi:
244
aktuar hizmatlarini ko'rsatishning borishi tavsifi va umumiy natijalari;
aktuar hizmatlarini ko'rsatish uchun sug’urtalovchi tomonidan taqdim etilgan
ma'lumotlarning tavsifi;
sug’urtalovchi moliyaviy yil boshiga moliyaviy
holatining bazaviy tavsifi,
sug’urtalovchi tomonidan oldingi aktuar hizmatlarini ko'rsatish natijasida
aniqlangan hato va kamchiliklarni bartaraf etish bo'yicha amalga oshirilgan
choralar (aktuar tekshiruvi amalga oshirilganda);
moliyaviy yil davomida amalga oshirilgan sug’urta operasiyalarining tahlili,
tavakkalchilik siyosatini,
ushlab qolish siyosatini, zahiralarni shakllantirish
siyosatini, tarif siyosatini baholash, sug’urtalovchi tomonidan majburiyatlarni
bajara olmaslik ehtimolini olib borilayotgan sug’urta operasiyalarining
tavakkalchilik o'lchovi sifatida baholash (aktuar tekshiruvi amalga oshirilganda);
moliyaviy yil davomida amalga oshirilgan
investitsiya operasiyalarining,
investitsiya portfelining diversifikatsiyasi, qaytarilishi, foydaliligi va likvidligining
tahlili, umumiy investitsiya portfelida zahiralarning (ajratilgan aktivlarning) holati
(diversifikatsiya, qaytarilish, foydalilik va likvidlik talablariga muvofiq kelgan
holda) (aktuar tekshiruvi amalga oshirilganda);
tahlil, baholash va hisob-kitobning boshqa turlari;
aktuar hizmatlarini ko'rsatish natijasida aniqlangan hato va kamchiliklar,
shundaylar mavjud bo'lganda;
aktuariy ihtiyoriga ko'ra boshqa ahborot.
Aktuar hisobotining yakuniy qismida aktuariyning hulosalari, maslahatlari va
takliflari bayon etiladi (shu jumladan, aktuar tekshiruvi
amalga oshirilganda
aniqlangan hato va kamchiliklarni bartaraf etish bo'yicha, amalga oshirilayotgan
sug’urta
va
investitsiya
operatsiyalarining
samaradorligini
oshirish,
sug’urtalovchining umumiy moliyaviy holatini yahshilash bo'yicha maslahatlari va
takliflari).
Aktuar hisoboti bir-birini istisno etuvchi, bir-biriga zid bo'lgan va
yanglishtiruvchi faktlarni, ma'lumotlarni, hulosalarni va ularning har hil talqinlarini
o'z ichiga olmasligi lozim.
245
Bila turib yolg’on aktuar hisobotlarini tuzish qonun hujjatlariga muvofiq
javobgarlikka olib keladi.
Aktuar hizmatlarini ko'rsatish davomida
aktuariy tomonidan olingan
sug’urtalovchi hujjatlarining mazmuniga mos kelmaydigan aktuar hisoboti bila
turib yolg’on tuzilgan hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
