Bilim Ta’l Ta’l “oliy m sohasi: lim sohas lim yo’na oliy V t y matem

 
2-MAVZU. MEHNAT BOZORI STATISTIKASI 
 
I.
 
Masalalar echish uchun uslubiy ko`rsatma. 
1-misol. 
Respublika bo’yicha iqtisodiy faol va iqtisodiy nofaol aholi 
to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan (ming kishi): 
Ko’rsatkichlar 2013-y. 2014-y. 2016-y. 2017-y. 
1. Doimiy aholining o’rtacha yillik soni(
A
)
26167 
26488.4
26868.
0 
27302.
7 
2. Mehnat resurslari soni
(MR)
14453.
2 
14816.5
15219.6
15685.7
Mehnat qilish yoshidagi mehnatga
14263.
14624.5 15036.0 15474.6

---

132
layoqatli aholi soni(
myo
A
)
7 
4. Mehnat qilish yoshigacha bo’lgan aholi


A
15
0

9217.1 9110.7 
9025.4 
8993.5 
5. Nafaqa yoshidagi aholi soni(
Anyo
) 
1854.3 1889.5 1944.9 1996.5 
. Iqtisodiyotda ish bilan band bo’lgan 
nafaqaxo’rlar soni(
'
ibnao
A
) 
129.7 
119.1 
101.7 
108.7 
. Iqtisodiyotda ish bilan band bo’lgan 
o’smirlar va boshqalar
59.8 
72.9 
81.9 
102.4 
8. Jami ish bilan band aholi 
(A
ban
)
10196.
3 
10467.
0 
10735.
4 
11035.
4 
9. Ro’yxatdan o’tgan ishsizlar soni (
A
ishs
) 
27.7 
25.5 
23.2 
16.9 
 
Yechish. 
1.
0
,
10224
7
,
27
3
,
10196





A
A
A
ishs
ban
ifa
ming kishi. 
2.




A
A
K
ifa
ifa
%
1
,
39
100
.
26167
:
10224,0
100
:





3.
4229,2
27,7
-
10196,3
-
14453,2
A
-
A
-
MR
ishs
ban
iqnofa
A



ming kishi. 
4.
 















)
A
:
(A
K
iqnofa
iqnofa
 
5.
 
99,7%.
·100
10224,0)
:
(10196,3
·100
)
A
:
(A
ifa
ban
ban
K



 
6.
 
0,27%.
·100
10224,0)
:
(27,7
·100
)
A
:
(A
K
ifa
ishs
ishs



 
7.
646,1‰
·1000
14263,7)
:
(9217,1
·1000
)
A
:
(A
K
myo
15
-
0
pa



8.
 
Nafaqa 
‰
130,0
·1000
14263,7)
:
(1854,3
·1000
)
A
:
(A
K
myo
n.yo
n.x



 
9.
, 
10.
‰
776,2
·1000
14263,7)
: 
1854,3)
((9217,1
)·1000
A
:
)
A
((A
K
myo
n.yo
15
-
0
um.yuk





2-misol. 
O’z faoliyatini 10 mayda boshlagan firmaning ishchilari soni ro’yxat 
bo’yicha 10-21 mayda - 220 kishi, 22-25 mayda - 210 kishi, 26-31 may kunlari - 
205 kishidan iborat bo’lgan. Shuningdek, firma ishchilarining ro’yxatdagi o’rtacha 
soni: iyun oyida 210 kishini, III chorakda 225, oktabr oyida 245 kishi, noyabr oyida 
240 kishini, dekabr oyida 242 kishini tashkil etgan. 
Firma ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni may oyiga, II chorakka, 1 -
yarim yillikka, IV chorakka, 2- yarim yillikka, yil bo’yicha aniqlansin. 
Yechish. 
.
152
31
1230
840
2640
31
6
205
4
210
12
220
kishi
H
may










.
121
3
210
152
0
.
2
kishi
H
CH




.
60
2
121
0
2
1
kishi
II
I
H
chor
chor
yarimyil






---

133
.
242
3
727
3
242
240
245
kishi
H
IV





.
233
2
242
225
2
2
kishi
IV
III
H
chorak
chorak
yarimyil





kishi
IV
III
II
I
H
chor
chor
chor
chor
yillik
147
4
588
4
242
225
121
0
4










. 
 
3-misol. 
Bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar bo’yicha quyidagi 
ma’lumotlar berilgan: 
Korxonalar 
Bazis davr 
Hisobot davri 
Ishlab 
chiqarilgan 
mahsulot, 
tonna 
Ishchilarning 
ro’yxatdagi 
o’rtacha soni, 
kishi 
Ishlab 
chiqarilgan 
mahsulot, 
tonna 
Ishchilarning 
ro’yxatdagi 
o’rtacha soni, 
kishi 
q
0 
N
0
q
1
N
1
№
1 
№
2 
1800 
2250 
450 
450 
1260 
5400 
300 
720 
Berilgan ma’lumotlar asosida har bir korxona bo’yicha mehnat unumdorligi 
darajasini, ishchilar sonining tarkibini va mehnat unumdorligi indekslarini 
aniqlang. 
 
Yechish.
1.
:
)
T
:
q
W
va
T
:
q
(W
1
1
1
0
0
0


1-korxona 
0
,
4
450
1800
0


W
t/kishi;
2
,
4
300
1260
1


W
t/kishi; 
2-korxona 
0
,
5
450
2250
0


W
t/kishi;
5
,
7
720
5400
1


W
t/kishi; 
2.
(
0
1
W
W
i

) 
05
,
1
0
,
4
2
,
4
1


i
;
5
,
1
0
,
5
5
,
7
2


i
3.


0
0
0
:
H
H
d
va


1
1
1
:
H
H
d
1-korxona 
5
,
0
900
450
0


d
yoki 50% 
294
,
0
1020
300
1


d
yoki 29,4% 
2-korxona 

---

134
5
,
0
900
450
0


d
yoki 50% 
706
,
0
1020
720
1


d
yoki 70,6%. 
4.
o’zgaruvchi tarkibli indeks 
%
1
,
145
451
,
1
5
,
0
0
,
5
5
,
0
0
,
4
706
,
0
5
,
7
294
,
0
2
,
4
0
0
1
1
yoki
d
W
d
W
I
i
i
i
i
W











o’zgarmas tarkibli indeks 
%.
8
,
138
388
,
1
706
,
0
0
,
5
294
,
0
0
,
4
706
,
0
5
,
7
294
,
0
0
,
4
1
0
1
1
yoki
w
d
W
d
W
I
i
i
i
i











tuzilmaviy siljishlar indeksi 
%.
6
,
104
046
,
1
5
,
0
0
,
5
5
,
0
0
,
4
706
,
0
0
,
5
294
,
0
0
,
4
0
0
1
0
yoki
d
W
d
W
I
i
i
i
i
tuz











451
,
1
046
,
1
388
,
1





I
I
I
tuz
W
W
II.
 
Mustaqil echish ucun materiallar 
1-masala. 
Respublika bo’yicha iqtisodiyotda band bo’lgan va iqtisodiy faol 
aholi soni to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan (ming kishi): 
Ko’rsatkichlar 
2012-yil
2013-yil
2014-yil
2015-yil
1. Iqtisodiy faol aholi 
10224,0 10492,5 11299,2 11603,1 
2. Iqtisodiyotda ish bilan 
band bo’lganlar 
10196,3 
10467,0 10735,4 11035,4 
Iqtisodiy faol aholi, ish bilan bandlar va ishsizlar soni bo’yicha mutlaq 
o’zgarishini, o’zgarish sur’atini va qo’shimcha o’zgarish sur’atini aniqlang (bazis 
va zanjirsimon usullarda). Natijalar asosida qisqacha xulosa qiling. 
 
2-masala. 
Respublikada iqtisodiy faol aholi soni to’g’risida quyidagi 
ma’lumotlar mavjud (ming kishi). 
Ko’rsatkichlar 
2012-yil 
2013-yil 2014-yil 2015-yil 
Iqtisodiy faol aholi 
11299,2 11603,1 11929,5 
12286,6 
shu jumladan: 
erkaklar 5966,6 
6240,9 
6906,0 
6638,1 
Ayollar 
5332,6 
5362,2 
5523,5 
5648,5 
Iqtisodiyotda ish bilan 
bandlar 10735,4 
11035,4 
11328,1 
11628,4 
shu jumladan: 
erkaklar 5718,3 
5978,3 
6127,8 
6333,3 
ayollar 
5017,1 
5057,1 
5200,3 
5296,1 
Ishsizlar 563,8 
567,7 
601,4 
658,2 

---

135
shu jumladan: 
erkaklar 248,3 
262,6 
278,2 
304,8 
ayollar 
315,5 
305,1 
323,2 
353,4 
Aniqlang: 
1) 
 
barcha ko’rsatkichlar bo’yicha o’zgarish sura’tlarini; 
2) iqtisodiy faol aholi, iqtisodiyotda ish bilan bandlar, ishsizlar tarkibini va 
tarkibiy o’zgarishlarni; 
3) ishsiz aholi koeffitsiyentlarini. 
3-masala. 
Shaharda ish bilan band aholi soni 2015-yil 1-yanvarda 352 ming 
kishi; 1-aprelda 354 ming kishi; 1-iyunda 368 ming kishi; 1-oktabrda 358 ming 
kishi va 1-yanvar 2016-yilda 360 ming kishi. Ishsizlar soni mos ravishda 39 ming 
kishi, 40 ming kishi, 32 ming kishi; 35,4 ming kishi va 40 ming kishi.
Aniqlang: 
1) iqtisodiy faol aholi, ish bilan band aholi va ishsizlarni 2015-yildagi 
o’rtacha sonini; 
2) shu davrda ish bilan bandlik va ishsizlar koeffitsiyentini. 
4-masala.
Joriy yilda viloyatda aholisining o’rtacha soni 2997,1 ming 
kishini, mehnat resurslari 1668,7 ming kishini, iqtisodiy faol aholi 1352,6 ming 
kishini va ish bilan band aholi 1280,1 ming kishini tashkil etgan. 
Aholining iqtisodiy faollik, ish bilan bandlik va ishsizlik koeffitsiyentlarini 
aniqlang. 
 
5-masala.
Tumanda 2015-yili aholining o’rtacha soni 2013,0 ming kishini, 
ishsizlar soni 35,4 ming kishini, jami aholi sonida iqtisodiy faol aholi 31,8%ni 
tashkil etgan. 
 
Aniqlang:

1) iqtisodiy faol aholi sonini; 
2) iqtisodiy faol aholi, ish bilan band aholi va ishsizlar koeffitsiyentini. 
 
6-masala
.
 
Viloyat aholisi 5200 ming kishi bo’lib, shundan 52,8% ayollardir. 
Mehnatga qobiliyatli yoshdagi erkaklar salmog’i, ularning umumiy sonida 62,1%, 
ayollar salmog’i esa 52,5% tashkil etgan. Mehnatga qobiliyatli yoshdagi 
shaxslarning 1% ishlamayotgan I va II-guruh nogironlaridir. Bundan tashqari 93,6 
mingta nafaqaxo’r va 10 ming nafar 14-15 yoshdagi o’smirlar haq to’lanadigan 
ishga egadir. Viloyat hududida 15 mingta boshqa davlatlarning fuqarolari ishlagan 
va boshqa davlatga 7 ming kishi ishlashga ketgan. Iqtisodiy faol aholi 2397,5 ming 
kishini tashkil etib, shundan 9% ishsizlardir. Mehnatga qobiliyatli yoshdagi 
iqtisodiy nofaol aholi 650 ming kishiga teng bo’lgan. 
Aniqlang:
1)
mehnat resurslarining sonini; 
2)
mehnatga qobiliyatli yoshdagi aholi salmog’ini; 

---

136
3)
mehnatga qobiliyatli yoshdagi mehnatga layoqatli aholi sonini; 
4)
ish bilan band aholi sonini; 
5)
jami aholining va mehnat qobiliyati yoshidagi aholining mehnatga 
layoqatlilik koeffitsiyentlarini; 
6)
iqtisodiy faollik, ish bilan bandlik va ishsizlik koeffitsiyentlarini; 
7)
mehnatga layoqatli aholining iqtisodiy faollik darajasini. 
Mehnat resurslari balansini tuzing va uni tahlil qiling.