71
Dominant epistazda ikkita digeterozigotalar o’zaro chatishtirilganda, naslda 12:3:1
yoki 13:3 nisbat vujudga keladi. Masalan, otlarda junning rangi irsiylanishi dominant
epistaz ta’sirida yuzaga chiqadi.
Retsessiv epistazda ikkita digeterozigotalar chatishtirilganda 9:3:4 nisbatda xilma-
xillik vujudga keladi
1-masala Qovoq mevasining oq rangi -W , sariq rangi - Y , yashil rangi
-y gen bilan
ifodalanadi. W - gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi genotipga ega
qovoqlar
chatishtirilsa, ularning fenotipi qanday bo’ladi?
a) wwYy x wwYy b) WwYy x Wwyy d) WwYY x Wwyy
e) WWYy x wwyy f) Wwyy x WwYY g) WwYy x wwyy
2-masala Ikkita sariq rangli qovoq chatishtirilganda 3:1 nisbatda sariq va yashil
qovoqlar hosil bo’lgan. Chatishtirishda ishtirok etgan qovoqlarning genotipini
aniqlang.
3-masala. Izoh: Qovoqda U-geni mevaninig sariq rangini,
u-geni yashil rangini
ifodalaydi. S– dominant supressor, s- retsessiv supressor.
Oq va yashil rangli qovoqlarni chatishtirish natijasida hosil bo’lgan F
1
ning o’zaro
chatishtirishdan F
2
da 12ta oq, 3ta sariq, 1ta yashil qovoq hosil bo’lgan.
1.
Ota-ona va F
1,
F
2
duragaylarining genotipini aniqlang.
2.
Olingan natijaga qarab noallel genlar rtasidagi o’zaro ta’sirini tushuntiring.
4-masala. Otlarda
A geni junning kulrang, V geni qora rangni, v geni qizil rangni
vujudga keltiradi. A geni ingibitor sanaladi.
Kul rangli ot qora ot bilan chatishtirildi, F
1
da kul rang, F
2
da esa duragaylarning 12
tasi kul rangli, 3tasi qora va 1 tasi qizil bo’ldi. Ota-ona va F
1,
F
2
duragaylarining
genotipini aniqlang.
5-masala. Quyidagi genotipga ega qovoqlarning fenotipini aniqlang.
a) wwYy x wwYy b) WwYy x Wwyy d) WwYY x Wwyy
e) WWYy x wwyy f) Wwyy x WwYY g) WwYy x wwyy
6-masala. Quyidagi genotipga ega qovoqlarning fenotipi va qanday tipdagi
gametaalarni hosil qilishini aniqlang.
a) wwYy b) WwYy d) WwYY e) WWYy f) Wwyy g) WwYy
7- masala. Qovoqda U - geni mevaning sariq rangini, u –
geni yashil rangini
ifodalaydi. S-dominant supressor, s-retsessiv supressor.
Gomozigota oq va yashil qovoqlar o’zaro chatishtirilsa, F
1
da
qanday rangli
qovoq hosil bo’ladi?
8-masala. Gomozigota oq va yashil qovoqlarni chatishtirish
natijasida hosil
bo’lgan, F
1
duragayi o’zaro chatishtirilsa, F
2
fenotip bo’yicha
qanday xilma-xillik
vujudga keladi?
9-masala. Gomozigota oq va yashil qovoqlarni chatishtirish natijasida hosil
bo’lgan, F
1
duragayi o’zaro chatishtirilsa, F
2
genotip bo’yicha qanday xilma-xillik
vujudga keladi?
10-masala. Gomozigota oq va yashil qovoqlarni chatishtirish natijasida hosil
bo’lgan, F
1
duragayi o’zaro chatishtirilsa, F
2
fenotip bo’yicha qanday xilma-xillik
vujudga keladi?