G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

 
9.5. Nivelir reykalari va ularni tekshirish.
III sinf nivelirlashda sm li bo’laklarga bo’lingan, ikki tomonli uch metrli yaxlit 
yog’och reykalar RN3qo’llaniladi. Nivelirlashda N2 niveliri ishlatilsa 3 m li yaxlit 
bir tomonli invar reykalari ishlatiladi (9.20 – rasm .a va b ). 
а) 
b) 
d) 
9.20-rasm.Nivelir reykalari 
RN3 reykasi pishiq yog’ochdan uzunligi 3000 mm, eni 60-70 mm va qalinligi 
30-40 mm qilib yasaladi va unga maxsus ishlov beriladi. Reykada bo’laklar 
santimetr li shashkalar bilan belgilanadi. Reykani bir tomoniga shashkalar qora 
rangda, ikkinchi tomoniga qizil rangda tushiriladi. Reyka qora tomoni no’li uni 

---

157 
tovoni (pyatka) bilan ustma-ust keladi. Bir juft reykalar qizil tomonining no’li bita
reykada 4683, ikkinchisida esa 4783 gasurib belgilangan bo’lib, reykadan sanoq 
olish to’g’riligini nazorat qilishni taminlaydi. Reykani ditsimetrli bo’laklari arabcha 
raqamlar bilan yoziladi. Bo’laklarni raqamlash to’g’ri va teskari beriladi. Qarash 
trubasi to’g’ri tasvir xosil qiluvchi nivelirlar uchun to’g’ri raqamlangan, teskari 
tasvir xosil qiluvchi nivelirlar uchun esa teskari raqamlangan reykalar olinadi. RN3 
reykasi uni ikki yonida o’rnatilgan tutqichlar va doiraviy adilakka ega. Bu adilak 
yordamida reykadan sanoq olishda uni tik tutilishi taminlanadi.
IV sinf nivelirlashda RN3 reykasidan tashqari RN4 ikki tomonli buklama 
reykalar xam qo’llaniladi. Bunday reykalar doiraviy adilakka ega emas. Xozirgi 
kunda IV sinf va texnik nivelirlash uchun korpusi alyumindan yasalgan uzunligi 5 
m gacha uzaytiriladigan periskopik reykalar ishlab chiqiladi. Periskopik reykani bir 
tomoniga santimetrli shashka bo’laklar, orqa tomoniga esa 1mm li bo’laklar 
tushirilgan (88- rasm.d). 
Dala o’lchash ishlariga chiqishdan oldin reykalar sinchiklab ko’rib chiqilishi va 
sinashlardan o’tkazilishi kerak.