O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’limi vazirligi

Asosiy adabiyotlar: 
1. Xaitov R.X., Eshimov D.E. “Hayvonlar 
patologik fiziologiyasi” Darslik Toshkent, “Ilim 
Ziyo” 2013 yil. 
2. M.Donald., James F. “Pathologic basis of 
veterinary disese” Humana Press; 2011 edition. 
3. 
S.I.Lyutinskiy. 
Patologicheskaya 
fiziologiya selskoxozyaystvennыx jivot-nыx. 
Moskva, Kolos, 2001 god.. 

---

Qo‘shimcha adabiyotlar: 
 
A.G.Savoyskiy 
i 
dr. 
“Patologicheskoy 
fiziologii 
selskoxozyaystvennыx 
jivot-nыx”. 
Uchebnik. Moskva, Kolos - 2008 god.
Internet ma’lumotlari: 
www. Ziyo.net.uz. 
email: zooveterinar @mail.ru 
email:[e-mail]
email: [e-mail] 
email: 
[e-mail]
 
TAYANCH IBORALAR
. 
Ekzogon, endogen sabablar , mexanik, fizik, ximik, biologik, nekrotik 
to‘qima, infarkt, tuz to‘planishi, Dels, Galen, qizarish, shish, mahalliy haroratni 
ko‘tarilishi, og‘riq, funksiya buzilishi, alteratsiya, distrofiya, fagotsitoz, 
proliferatsiya, ekssudatsiya, emigratsiya, oqsil, yog‘,uglevod, osmotik, onkotik 
bosim, qon tomir reaksiyasi tomirlar tonusini yo‘qolishi, qon tomir ichki yuzasini 
notekisligi, transudat, mexanik, biologik, kimyoviy nazariya, makrofag, granulidon 
to‘qima, to‘liq noto‘liq tuzalish, surinkali holatga o‘tish, ekssudatlar.
YAllig‘lanish eng kadim zamonlardan malum bo‘lgan, eng ko‘p 
uchraydigan, eng murakkab, patologik jarayon bo‘lib, qadimgi zamonlarda 
haroratni mahalliy ko‘tarilishi bilan kechadigan barcha kasalliklarni yallig‘lanish 
deb atagan . YAllig‘lanish turli xil kasalliklar davrida ko‘p uchrab turadigan tipik 
patologik o‘zgarish (to‘qima funksiyasini buzilishi va tuzilishini o‘zgarishi), 
hamda organizmni himoya moslashuvchanlik xususiyatlarini aktivlashtirib, 
buzilgan funksiyalarni tiklanishini taminlaydi. Bu sohada yallig‘lanish organizmni 
tasirotlarga nisbatan himoyaviy xususiyatlarga ega bo‘lgan jarayon sifatida 
kechishiga qaramasdan, uni rivojlanish mexanizmi, belgilarini hosil bo‘lishi 
organizmning holatiga, neyro-gumoral sestemalar faoliyatiga bog‘liqdir. Masalan: 
terida yallig‘lanishlarni gillpotalamus dumboq osti qisimlariga yoki periferik 
nervlarga, ba’zi bir ichki sekretsiya bezlariga ta’sir etib hosil qilish mumkin. 
YAllig‘lanish ornizmni umumiy reaktivligining mahaliy ko‘rinishi bo‘lib, 
organizmning reaktivlik darajasi yallig‘lanishning kechishiga va aksincha 
yallig‘lanish organizmning reaktivligiga, neyrogumoral yo‘l bilan boshqarilishiga, 
termoregulyasiya va boshqa mexanizmlar xususiyatiga ta’sir etadi. YAllig‘lanish 
chaqiruvchi barcha moddalarga flogogen moddalar deyilib, ularni ikki guruhga 
bo‘lib o‘rganiladi, yani ekzogen va endogen moddalarga. Flogogen moddalar 
tasirida yallig‘lanish hosil bo‘lib, yallig‘langan organ yoki to‘qima nomiga «IT», 
«IYA» qo‘shimchasi qo‘shib nomlanadi. Masalan. jigarni yallig‘lanishi-gepatit, 

---

buyrakni yallig‘lanishi nefrit, o‘pkani yallig‘lanishi - pnevmoniya deyiladi va x. z. 
o. 
YAllig‘lanishni tashqi kasallik chaqiruvchi sabablardan mexanik, fizik, 
ximik, va biologik sabablar chaqirib, ko‘pincha yallig‘lanish chaqirishda 
mikroorganizmlar va viruslarning xissasi muhimdir.