Bóyicha tahsil olayotgan bakalavrlarga móljallangan

Ishdan maqsad. 
Payning tuzilishini órganish. 
 
Zarur jihozlar:
Payning buylama va kóndalang kesimi tuzilishi va 
tarkibi tasvirlangan tablitsalar, doimiy mikroskopik preparatlar, 
mikroskop, atlas, albom. 
 
Ishni bajarish tartibi.
1-tajriba.
Payning bóylama kesimi. Zich biriktiruvchi tóqima 
tolalarining bóylamasiga tóg’ri va parallel yotishi хarakterli. Kichik 
ob’yektiv ostida uzunasiga yónalgan kollagen tolalar tutamlari oralarida 
yadrosi ovalsimon fibrotsit hujayralar yotganligi kórinadi. Pay qon 
tomirlar tutuvchi yumshoq biriktiruvchi tóqima pardasi bilan óralgan. 
Katta ob’yektivda kollagen tolalarning yig’indisidan hosil bólgan 
va uncha katta bólmagan zich yotuvchi birinchi tartibdagi tutamlar 
yaхshi kórinadi. Qator yotgan chóziq fibrotsit hujayralar bu tutamlarni 
bir-biridan ajratib turadi. Birinchi tartibdagi tutamlar aniq kózga 
tashlanuvchi maхsus pardaga ega emas. Fibrotsitlar tolalar orasiga 
siqilib kirib turuvchi plastinkasimon ósimtalarga ega bólib, ular payning 
buylama kesmasida deyarli kórinmaydi. Bir qancha birinchi tartibdagi 
tutamlar yumshoq biriktiruvchi tóqimadan iborat parda bilan óralib, 
ikkinchi tartibdagi tutamlarni hosil qiladi. Bir necha ikkinchi tartibdagi 

---

41 
tutamlar, yumshoq biriktiruvchi tóqimadan tuzilgan umumiy parda bilan 
óralib, uchinchi tartibdagi tutamni hosil qiladi va h. k. 
2-tajriba
. Payning kóndalang kesimi. Payning kóndalang kesimida 
uning tutam –tutam tolalardan tuzilganligi yaqqol kózga tashlanadi. Bu 
kesimda fibrotsit hujayralarning shakli ham yaхshi kórinadi, uning 
ósimtalari tolalar orasiga botib kirishi tufayli hujayra shakli uchayotgan 
qushni eslatadi. Fibrotsitlar va biriktiruvchi tóqima tolalari birinchi 
tartibdagi tutamlarni chegararalab turadi. Kóndalang kesmada ikkinchi, 
uchinchi tartibdagi tutamlarni órab turuvchi biriktiruvchi tóqima 
pardalari aniq kórinadi. Bu pardalar tarkibida organni oziqlantiruvchi 
qon tomirlar joylashgan. Katta ob’yektiv ostida kollagen tolalarning 
kóndalang kesimlari nuqta shaklida kórinadi. 
Hujayralararo modda tarkibidagi kollagen tolalar oraliq amorf 
modda bilan bir хil nur sindirish хususiyatiga ega bólishi sababli 
preparatda kórinmaydi. 
Topshiriqlar: Mikroskop ostida kórib órganilgan preparatlar 
rasmini al’bomga chizish, órganish va ma’lum kónikmaga ega bólish.