«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

4/2021
Банк иши
У.Шарп томонидан таклиф этилган регрессион таҳлил моделининг амалий 
аҳамияти шундаки, у қимматли қоғозлар портфелига таъсир этувчи кўп сонли 
омиллар таркибидан аҳамиятлилиги юқори бўлган омилларни танлаб олиш 
имконига эга бўлади.
М. Чекулаевнинг хулосасига кўра, жалб қилинган маблағларга тўланадиган 
фоизларнинг ставкалари “колл” опционларнинг премияси миқдорига ижобий 
таъсир кўрсатади, бироқ, мазкур омилнинг таъсирини чекланганлигини ҳисобга 
олиш зарур. Чунки, портфелда опцион позициясининг унча катта бўлмаган улуши 
ҳам фоиз ставкалари даражасини ўзгартира олади [6]. 
М.Чекулаевнинг мазкур хулосаси ҳозирги даврда амалий аҳамият касб 
этади. Бунинг сабаби шундаки, колл опционларнинг премияси миқдори, етакчи 
валюталарнинг номинал алмашув курсининг волатиллик даражаси юқори бўлган 
шароитда, баҳоловчи валютадаги депозитларнинг фоиз ставкалари даражаси билан 
белгиланмоқда. 
Б.Бердияровнинг таклифига кўра, тижорат банклари томонидан қимматли 
қоғозларга қилинган инвестицияларнинг умумий ҳажмида юқори ликвидли 
қимматли қоғозларга қилинган инвестицияларнинг барқарор салмоғини ошириш, 
юқори ликвидли активларнинг ўсиш суръатини депозитларнинг ўсиш суръатидан 
ортда қолмаслигини таъминлаш йўли билан тижорат банкларининг тўловга 
қобиллик даражасини ошириш лозим [7].
Ҳақиқатан ҳам, Ўзбекистон Республикаси тижорат банкларида ҳозирги даврда 
баланслашмаган ликвидлилик муаммоси мавжуд бўлиб, юқори ликвидли қимматли 
қоғозларга қилинган инвестицияларнинг брутто активлар ҳажмидаги салмоғи
1 фоизга етмайди.
Ж.Мажидовнинг хулосасига кўра, корпоратив қимматли қоғозларга қилинган 
инвестициялар ҳажмини ошириш мақсадида, қимматли қоғозлар портфелининг 
диверсификация даражасини таъминлаш, фундаментал ва техник таҳлилни 
такомиллаштириш, трансакцион депозитларнинг пасаймайдиган қолдиғини 
корпоратив қимматли қоғозларга йўналтириш керак [8].