O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti


Uyushgan gapdagi umumiy bo`lak Pm ni har bir shakllanmagan W ga alohida-



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/122
Sana31.03.2022
Hajmi1,8 Mb.
#520258
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

 Uyushgan gapdagi umumiy bo`lak Pm ni har bir shakllanmagan W ga alohida-
alohida qo`shish bilan osongina qo`shma gap hosil qilish mumkin: 
Qiyoslang: 
1.Chakkasi tirishib, ko`zi qizarib ketdi - uyushgan gap.
2.Chakkasi tirishib ketdi va ko`zi qizarib ketdi - qo`shma gap. 
Ayrim hollarda uyushgan gaplarda ham Pm nol shaklda bo`lishi mumkin: U 
baroqqosh, ko`zi ChaqChaygan, afti ishshaygan. Gap mazmundan nol shakl oxirgi 
so`z shaklda ekanligi sezilib turibdi. Bunga gapni o`tgan zamonga aylantirish bilan 
amin bo`lish mumkin: U baroqqosh, ko`zi ChaqChaygan, afti burishgan edi.
Uyushgan gaplar tarkibidagi sodda gaplarning o`zaro umumiyligi (va Shu 
asosda umumlashtiruvchi bo`lagi) turli xil bo`ladi: 
Hamma qismlari xususiy (farqli) bo`lib, faqat [Pm] qismi umumiy bo`lgan 
uyushiq gaplar: Jamshid yozar, Isroil o`qir edi. 
Hamma qismlari xususiy bo`lib, faqat kesimning lug`aviy qismi va kesimlik 
qo`shimchalari umumiy bo`lgan uyushgan gaplar: Jamshid tez, Isroil sekin yozar 
edi. 
[WPm] va uning kengaytiruvchi bo`laklari umumiy bo`lib, faqat ega va 
[WPm] kengaytiruvChsining kengaytiruvchisi bilan farqlanuvchi uyushgan gaplar: 
Jamshid oq, Isroil qizil gul oldi. 
[Pm] uyushtiruvchisi vosita sifatida. 
1.Kun qaytgan va bahor kunlarining 
uchdan ikki qismi o`tgan edi. (S.A.) 2.Erta yog`ib o`tgan yomg`ir Chang va 
g`uborni yuvib ketgan, daraxtlarning yaproqlari tiniq va toza edi. 3.Paxta dalalarida 
endi salqin kuchaygan, tunggi yellar esar..edi. (Oybek.) 4.Siddiqjon o`ziga bundoq 
savol bermas va bundoq savol xayoliga ham kelmas edi. (A.q.) 5.Sayyora birinchi, 
ukam ikkinchi ekan. («Tong yulduzi».) 6.Ahmad tikuvchi, Salim bog`da qorovul 
emishmi? 7.AlpomiShu Rustamlar sizga yor, Ravshanbek va Avazxonlar madadkor 
bo`lsin. 8.Doklad ishning borishi, munozara esa butunlay boshqa masala haqida.
[WPm] uyushtiruvchi vosita sifatida. 
1.YAxshi topib, yomon qopib so`zlar. 
(Maqol.) 2.Onasi o`qisin, opasi ishlasin dedi. (M. Ismoiliy.) 3.Savr oyining bulutlari 
havoda o`kirib, sellar quyib utdi. (Oybek.) 4.Jamshid bittalab, Jahongir juftlab 
sanay boshladi. 5.Nilufar kitob, Feruza jurnal o`qib o`tirardi. 6.Mehnatdan do`st, 
g`iybatdan dushman ortar. 7.qiziq, Irodani Akbar, Akbarjonni GulChehra sevadi. 


8.Seni endi Azroil ham uradi, shayton ham. 9.Uning kelganini na qurbon ota 
payqadi, na Siddiqjon (A.q.)

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish