Astronomiyadan ma’lumotnomalar

Uilyam Gershel
 

---

Astronomiyadan ma’lumotnomalar
www.Orbita.Uz
kutubxonasi 
85
w
w
w
.O
r
b
it
a
.U
z
m
a
’
lu
m
o
tn
o
m
a
la
r
m
a
r
k
a
z
i.
Iogann Bode 
Iogann Elert Bode (nemischa: Johann Elert Bode) 1747 yilning 19 yanvarida
Germaniyaning Gamburg shahrida tug‘ilgan. Olmon astronom olimi. Berlin Fanlar 
Akademisyasi astronomi lavozimida faoliyat yuritgan. XVII-XIX asrlar astronomlari 
orasida mashhur bo‘lgan «Berlin astronomiya solnomasi» asoschisi. 1819 yilda chop 
etilgan Bode muallifligidagi astronomik qo‘llanma
1
da 17240 ta yulduzga tasnif 
berilganligi bilan nom qozongan. Astronomiyada katta tortishuvlarga sabab bo‘lgan 
Titsius-Bode qonuniyati
hammualliflaridan biri. 1774 yilda, keyinchalik uning 
sharafiga «Bode galaktikasi» nomi bilan atalgan M81 galaktikasini kashf qilgan. 
Uilyam Gershel
 yangi, 7-chi sayyorani kashf qilgach, unga «
Uran
» nomini berishni 
aynan Bode taklif qilgan edi. Iogann Elert Bode 1789 yildan boshlab London Qirollik 
Ilmiy Jamiyati faxriy a’zosi etib saylangan.
Iogann Bode 1826 yilning 23-noyabrida Berlinda vafot etgan. Uning 
sharafiga, 1923 yilda kashf etilgan asteroid 998(Bode) hamda, Oydagi krater Bode nomi bilan atalagan. 
Jerard Koyper 
Jerard Piter Koyper (gollandcha: Gerrit Pieter Kuiper) 1905 yilning 7 
dekabrida, Gollandiyaning Xerankarspel shahrida tug‘ilgan. Goland va Amerika 
astronom olimi. 1933-1935 yillarda Garvard universitetida ishlagan. 1948 yilda 
Uranning tabiiy yo‘ldoshi
 – Mirandani va 1949 yilda, 
Neptunning tabiiy yo‘ldoshi
 – 
Nereidani kashf qilgan. Shuningdek, 
Mars
 atmosferasida CO
2
mavjudligini, hamda, 
Saturn yo‘ldoshi
– Titan o‘z atmosferasiga ega ekanligini aniqlagan. 
Oy
ning bir 
necha mufassal atlaslarining muallifi. Ko‘plab oq karliklar va qo‘shyulduzlarni kashf 
etgan. 
Neptun
orbitasidan tashqarida joylashgan kichik osmon jismlaridan iborat 
obyektlar egallagan astronomik hudud «
Koyper belbog‘i
» uning nomi bilan atalgan.
Jerard Koyper 1973 yilning 23-dekabrida Mexiko shahrida vafot etgan.
Koyepr sharafiga, asteroid 1776(Koyper), Oy, Mars va 
Merkuriy
dagi 
kraterlar uning nomi bilan ataladi. Shuningdek Amerika Astronomiya Jamiyati, uning nomi bilan, ilmiy 
mukofot ta’sis etgan.
Iogann Daniel Titsius
Iogann Daniel Titsius (nemischa: Johann Daniel Titius) 1796 yilning 2 
yanvarida Sharqiy Prussiyaning Kyonits shahrida tug‘ilgan. Olmon fizigi, 
matematik va astronom olimi. Leyptsig va Vittenberg universitetlarida faoliyat 
yuritgan. 
Quyosh tizmi
dagi 
sayyoralar
ning 
Quyosh
atrofida aylanish 
orbitalarining o‘zaro masofasining qonuniyatlarini ifodalashni ko‘zda tutadigan 
empirik qoidani keltirib chiqargan. Keyinchalik bu qoida, 
Titsius-Bode 
qonuniyati
nomi bilan mashhur bo‘lib ketgan. 32 ta ilmiy qo‘llanma va 
asarlarning muallifi, 10 ga yaqin ilmiy asarlarni turli tillardan o‘zaro o‘girib, 
nashr ettirgan.
Iogann Daniel Titsius 1796 yilning 16 dekabrida Vittenbergda vafot etgan.
1
«Uranographia sive astrorum descriptio» - Berlin, 1819.