117
gan eng oz muddatidan ortiqcha qismi uchun pullik kompensat-
siya to‘lanishi mumkin. Xodimlarda ishning birinchi yilida ta’til
shu KMTda uzluksiz olti oy ishlagandan keyin beriladi.
Ta’til olish huquqini beradigan mehnat stajiga quyidagilar
kiradi:
– ish yil davomida haqiqatda ishlagan vaqt;
– xodim haqiqatda ishlamagan bo‘lsa ham lekin uning ish
joyi
saqlangan vaqt, bolani parvarishlash uchun qisman haq
to‘lanadigan ta’til va ish haqi saqlanmagam holda beriladigan
muddati ikki haftadan ko‘p bo‘lgan ta’tillar bundan mustasno;
– mehnat shartnomasi g‘ayriqonuniy ravishda bekor qilingan-
ligi yoki xodim g‘ayriqonuniy ravishda boshqa ishga o‘tkazilganligi
natijasida qilingan haq to‘lanadigan majburiy progul vaqti, bashar-
ti xodim keyinchalik avvalgi ishiga tiklangan bo‘lsa;
– tarmoq kelishuvlari jamoa shartnomalari
va korxonaning
o‘zga hujjatlari, shartnomasining shartlarida nazarda tutilgan
boshqa davrlar.
Mehnat to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlar-
da yillik qo‘shimcha ta’tillarni olish huquqini beradigan ish stajini
hisoblab chiqarishning alohida qoidalari nazarda tutilishi mumkin.
MKning 244-moddasiga muvofiq 18 yoshga to‘lmagan xo-
dim va xizmatchilarga har yilgi ta’til yoz paytida yoki ularning
xohishiga qarab, yilning istalgan vaqtida beriladi. Basharti shu
yil xodim 18 yoshga to‘lmagan bo‘lsa 18 yoshga to‘lgunga qa-
dar bo‘lgan ish staji uchun 30 kalendar kun hisobidan, 18
yoshga
to‘lgandan keyingi ish staji uchun esa umumiy tartibda hisob-
lab chiqariladi.
Har yili qo‘shimcha mehnat ta’tillari quyidagilarga berila-
di. Mehnat jarayonida sog‘lig‘iga fizikaviy, kimyoviy, biologik
va ishlab chiqarishning boshqa zararli omillari ta’sir etadigan
xodimlarga noqulay mehnat sharoitida ishlaganliklari uchun yil-
lik qo‘shimcha ta’til beriladi. Korxonalarda, qo‘shimcha ta’til
olish
huquqini beruv chi shaxslar, kasblar va lavozimlar ro‘yxati,
ta’tillarning muddati, ularni berish tartibi va shartlari tarmoq ke-
lishuvlari, jamoa shartnomasi bilan agar ular tuzilmaydigan bo‘lsa
kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik
organi bilan kelishib ish beruvchi tomonidan O‘zbekiston Respub-
118
likasi mehnat vazirligi va O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni
saqlash vazirligi tasdiqlaydigan mehnat shartnomalarini baholash
uslublari asosida belgilaydi.
Qonunchilikka ko‘ra qo‘shimcha mehnat ta’tili odatda asosiy
yillik mehnat ta’tiliga qo‘shib beriladi. MK 134-moddasida bel-
gilanganidek, yillik ta’til muddati o‘n besh ish kunidan iborat
miqdorda belgilangan bo‘lsa qo‘shimcha ta’tillar qonunchilikda
belgilangan miqdorda ma’lum kasb
va lavozimlarda ishlaydigan
xodimlarga asosiy yillik mehnat ta’tiliga qo‘shib beriladi. MK
136-moddasida ko‘rsatib o‘tilgan xodimlarga yillik mehnat ta’tili
berilayotganda buyruq quyidagi tartibda beriladi:
Yillik va qo‘shimcha ta’tillar davrida xodim mehnat qobiliyati-
ni vaqtincha yo‘qotgan yoki davlat, jamoat vazifalarini bajarishga
jalb qilingan taqdirda, shuningdek, qonunchilikda ko‘zda tutilgan
boshqa vaqtincha mehnatga qobiliyatsizligi yoki davlat,
jamoat
vazifalarini bajarishga jalb etilganligi tufayli yillik ta’tili boshqa
vaqtga ko‘chirilganda, unga bu davr uchun ish haqi to‘lanadi.
Ish haqi saqlanmagan holda beriladigan ta’til va uning muddat-
lari ishlab chiqarish imkoniyatlarini, ta’tilga bo‘lgan ehtiyojini
hisobga olib ish beruvchi tomonidan belgilanadi. Masalan, bun-
dan ta’tillar nikohga kirish paytida, bemorlarni parvarish qilib
turish zarur bo‘lgan va boshqa vaqtlarda bo‘lishi mumkin. Oila-
viy sabablarga ko‘ra beriladigan qisqa muddatli ta’til yillik ta’til
olish huquqini beradigan
mehnat stajiga kiradi,
Mehnat kodeksida bevosita ko‘zda tutilgan hollarda xodim-
larga uzunroq muddatga ish haqi saqlanmagan holda ikki va uch
yilga ayollarga bolani parvarishlash yuzasidan ta’til berish (MK
ning 234-moddasi), o‘quv yurtlarga kirish imtihonlari topshirish
uchun xodimlarga beriladigan ta’tillar (MKning 252-modda-
si, 254–256-moddalari), ijodiy ta’tillar (MKning 258-moddasi),
homiladorlik va tug‘ish ta’tillari (MKning 233-moddasi) va hoka-
zo.
Test
1. O‘zbеkiston Rеspublikasi Mеhnat kodеksining 134-mod-
dasiga ko‘ra xodimlarga nеcha ish kunidan kam bo‘lmagan mud-
dat bilan yillik asosiy ta’til bеriladi.
119
A) o‘n bеsh
B) 30 kalеndar kun
C) 1 oy
D) xodim va ish bеruvchining o‘zaro kеlishuviga ko‘ra
2. Xodimlarga yillik asosiy ta’til birinchi ish yili uchun qan-
cha muddat ishlangandan kеyin bеriladi?
A) 30 kun
B) olti oy
C) bеsh oy
D) uch oy
3. Qanday hollarda ta’til xodimlarga ularning xohishi bo‘yicha
olti oy o‘tmasdan oldin bеriladi?
A) ayollarga – homiladorlik va tug‘ish ta’tili oldidan yoki un-
dan kеyin.
B) I va II guruh nogironlariga.
C) o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarga.
D) A, B, C
1
2
3
А
B
D
Do'stlaringiz bilan baham: 
