O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti


Qarorlarni ishlab chiqish, qabul qilish, ijrosini ta‟minlash va nazorat qilish



Download 2 Mb.
Pdf ko'rish
bet90/103
Sana13.05.2020
Hajmi2 Mb.
#51199
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   103
Bog'liq
mehmonxona xojaligini boshqarish

4.Qarorlarni ishlab chiqish, qabul qilish, ijrosini ta‟minlash va nazorat qilish 
Qarorlar  qabul  qilish  jarayonining  mazmuni,  eng  avvalo,,  yuzaga  kelgan 
muammoning  murakkabligiga  bog‗liq  bo‗ladi.  Misol  uchun,  agar  o‗rniga  odam  topish 
mumkin bo‗lgan xodim qo‗qqisdan tobi qochib qolgan bo‗lsa, bu hech qanday muammo 
tug‗dirmaydi, ammo mehmonxona xizmatlari bozorida marketing vaziyatining o‗zgarishi 
ancha murakkab muammoni vujudga keltiradi.  
Har qanday holatda qaror qabul qilish jarayonida menejer quyidagi savollarga javob 
topishi  talab  etiladi:  Nima  qilish  kerak?  Qanday  qilish  kerak?  Ishni  kimga  topshirgan 
ma‘qul? Qancha vaqtda bajarish mumkin? Bu qanday natija beradi? 
Qarorlar  qabul  qilish  jarayoni  bosqichlarining  soni  masalasi  bahsli  masala  bo‗lib, 
uni turli menejerlar har xil yo‗l bilan hal qiladilar. Bu rahbarning malakasiga, vaziyatga, 
rahbarlik uslubiga va tashkiliy madaniyatga bog‗liq bo‗ladi. Har bir menejer qaror qabul 
qilishning  har  bir  uslubi  va  taomilining  kuchli  va  kuchsiz  tomonlarini  tushunishi, 
vaziyatdan,  shuningdek  o‗z  boshqarish  uslubidan  kelib  chiqib,  eng  oqilona  variantni 
tanlay olishi muhimdir.  
Har qanday, hatto eng sodda qarorni qabul qilish ham tegishli (moddiy, ijtimoiy va 
b.)  xarajatlarni  taqozo  etadi.  Shu  bois,  menejer  birinchi  navbatda  qaror  qabul  qilish 
shartmi  yoki  maslahat,  taklif  bilan  kifoyalanish  mumkinmi  degan  masalani  o‗zi  uchun 
hal qilishi lozim.  
Boshqaruv  qarori  qabul  qilishga  nisbatan  klassik  yondashuv  muayyan  taomilga 
rioya qilish va quyidagi majburiy amallarni bajarishni nazarda tutadi: 
1) muammoni aniqlash;   
2) cheklashlarni va muqobillarni aniqlash; 
3) qaror qabul qilish; 
4) qarorni amalga oshirish; 
5) qarorning ijro etilishini nazorat qilish. 
Muammoni  aniqlash.  Har  qanday  qaror  zamirida  hal  qilishni  talab  etuvchi 
muammoli holat yotadi. Ushbu bosqichda menejerning vazifasi muammoli holatni tahlil 
qilish,  ya‘ni  «kasallik»  simptomini  aniqlash,  ish  va  maqsadlarning  holatini  o‗rganish, 
qaror  mezonlarini  dastlabki  tarzda  ta‘riflashdan  iborat.  Xullas,  muammoni  aniqlash 
jarayoni uni topish va unga baho berishni o‗z ichiga oladi.  
Muammoni  topish  –  belgilangan  rejadan  og‗ish  holati  yuzaga  kelganligini 
tushunish.  Menejer  muammoning  mavjudligi  haqida  o‗z  kuzatuvlaridan,  axborot 
tahlilidan,  jamoatchilik  fikridan,  boshqa  menejerlar  va  xodimlar  fikridan  xabar  topishi 
mumkin.  
Muammoga  baho  berish  –  muammo  ko‗lami  va  tabiatini  aniqlash.  Muammo 
ko‗lamini  aniqlash  deganda  uning  sababi  va  manbaini  topish  tushunilmaydi.  Bu  erda 
faqat  muammoning  og‗irlik  darajasi  va  uni  hal  qilish  yo‗llariga  baho  berish  to‗g‗risida 
so‗z yuritilmoqda.  
Cheklashlar  va  muqobillarni  aniqlash.  Muammoning  yuzaga  kelish  sabablari 
mehmonxona  doirasidan  tashqarida  (tashqi  muhitda)  bo‗lishi  mumkin.  Bunday 
cheklashlar  oqilona  qarorlar  qabul  qilish  imkoniyatini  cheklaydi,  shu  bois  ularning 


 

113 
manbai  va  mohiyatini  aniqlash  va  muammoning  sabablarini  bartaraf  etish  imkonini 
beruvchi  harakatlarni  belgilash  lozim.  Muqobillarni  qidirishdan  oldin  oqilona  qaror 
qabul  qilish  mezonlarini  aniqlab  olish  kerak,  bu  qaror  qabul  qilishda  xatoga  yo‗l 
qo‗ymaslik imkonini beradi.  
Qaror qabul qilish. Ushbu bosqichda qaror variantlari ishlab chiqiladi, ularga baho 
beriladi  va  eng  yaxshi  natija  beruvchi  muqobil  tanlab  olinadi,  ya‘ni  har  bir  variantning 
afzalliklari  va  kamchiliklari  solishtiriladi.  Menejer  qaror  qanday  (iqtisodiy  va  ijtimoiy) 
samara  beradi,  xodimlar  mazkur  qarorni  bajarishga  ichdan  rozi  bo‗ladimi,  u  qanday 
oqibatlarga olib keladi, degan savollarga javob berishi lozim.  
Qarorni  qabul  qilish.  Jarayon  qaror  variantini  tanlash  bilan  yakunlanmaydi,  zero, 
pirovard  maqsadlarga  erishish  uchun  qabul  qilingan  qaror  amalga  oshirilishi  lozim. 
Amalga  oshirish  bosqichida  qarorni  muayyanlashtirish  va  ijrochilarga  etkazish  chora-
tadbirlari ko‗riladi. Boshqaruv qarorini amalga oshirish rejasi tuzilishi, unda muammoni 
kim, qachon, qayerda va qaysi vositalar bilan hal qilishi lozimligi nazarda tutilishi kerak.  
Qarorning  ijro  etilishini  nazorat  qilish.  Qaror  amalga  kiritilganidan  keyin  ham  uni 
qabul  qilish  jarayoni  to‗la  tugallangan  deb  hisoblanishi  mumkin  emas,  chunki  qabul 
qilingan  qaror  rejali  tarzda  amalga  oshirilayotgani  haqida  axborot  olish  lozim.  Nazorat 
jarayonida rejadan og‗ish holatlari aniqlanadi va qarorni to‗la amalga oshirishga yordam 
beruvchi  tuzatishlar  kiritiladi.  Nazorat  yordamida  boshqaruvchi  va  boshqariluvchi 
tizimlar o‗rtasida teskari aloqa o‗rnatiladi.  
Qarorlarning bajarilishini tashkil etish juda og‗ir vazifalardan biridir. U odamlarni, 
ularning  imkoniyatlari  va  kuchini,  qarorni  bajarish  uchun  zarur  vosita  va  usullarni 
bilishni taqozo etadi. Qarorlarning bajarilishini tashkil etish rahbarning boshqaruv siklini 
yakunlovchi  o‗ziga  xos  faoliyatidir.  Agar  qarorni  tayyorlash  va qabul qilish bosqichida 
rahbar  narsalar  va  hodisalarning  ideal  ifodasi  bilan  yuzma-yuz  kelsa,  qarorning 
bajarilishi  tashkil  etish  jarayonida  u  ko‗pincha  ideal  holatdan  jiddiy  farq  qiladigan  real 
holat bilan to‗qnashadi.  
Narsalar  va  hodisalarni  fikran  boshqaruvchi  tajribasiz  rahbar  ideal  tasavvurlarni 
boshqarishning  osonligiga  o‗rganib  qoladi  va  buni  ongsiz  tarzda  real  holatga  ham 
o‗tkazadi.  Bunday  boshqarish  natijasida  u  qabul  qilgan  qarorlarni  bajarishga 
xodimlarning  qurbi  etmaydi  va  qarorlar  amalda  bajarilmay  qoladi.  Bu  yerda  rahbar  o‗z 
faoliyatini  emas,  balki  boshqa  odamlarning  mehnatini  tashkil  etishini  nazarda  tutish 
kerak.  
Qarorlarni  bajarish  jarayonini  ham  tashkil  etish  lozim.  Ijrochilar  qabul  qilingan 
qarorga  muvofiq  muayyan  ishlarni  kim,  qaerda,  qachon  va  qanday  usulda  amalga 
oshirishi  kerakligi  haqida  aniq  axborot  olishlari  lozim.  Qarorni  amalga  oshirish  rejasi 
ishlab  chiqilishi,  unda  qaror  maqsadlariga  mumkin  qadar  kam  xarajatlar  bilan  erishish 
imkonini beruvchi chora-tadbirlar tizimi nazarda tutilishi kerak.  
 

Download 2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish