O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

4.Boshqaruvda axborot xavfsizligini ta‟minlash 
Firma  kompyuter  tizimlarini  axborot  xavfsizligini  xavfini  amalga  oshishi  juda 
murakkab va xavfli oqibatlar bilan bog‗langan bo‗ladi. Ularga quyidagilar tegishlidir: 
-  fizik  butunlikni  buzish  –  axborot  sifatini  buzishga  yoki  uni  to‗liq  yo‗q  qilishga 
yo‗naltirilgan,  ayniqsa  axborotni  uzatish  tizimlarida  va  telekommunikatsiyalarning 
kompyuter tarmoqlarida; 
-  ruxsat  etilmagan  o‗zgartirish  –  shu  bilan  tavsiflikni,  u  turli  xil  hujjatlarda, 
hisobotlarda va ma‘lumotlar bazalarida berilganlarni qalbakilashishiga yoki halaqitlarga 
uchrashiga olib kelishi mumkin; 
-  ruxsat  etilmagan  olish  –  maxfiy  axborotni  bevosita  kompyuter  tizimlaridan  va 
tarmoqlaridan  ularga  ulanish  yo‗li  bilan  o‗g‗rilash,  yoki  axborot  tashuvchilarni  va  x.k. 
o‗g‗rilash bilan tavsiflidir; 
-  ruxsat  etilmagan  ko‗paytirish  –  dasturlarni  va  berilganlarni  nushalashga 
yo‗naltirgan.  
Shunga o‗xshash xavflardan va ularning oqibatlarini himoyalanish uchun oldindan 
ularni amalga oshirish yo‗llarini topib olish kerak va keyin esa axborotni himoya qilishni 
mos  tizimini  ishga  tushirish  kerak.  Quyidagi  jadvalda  kompyuter  tizimlari  va 

---

 

86 
tarmoqlarini  xavfsizligi  xavflarini,  ularni  tashkil  etuvchilariga  ta‘sir  etilganda,  amalga 
oshirishni asosiy yo‗llari ko‗rsatilgan.