O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

- Ko‘zlaring uzilgan tanangga qarab baqrayadi! 
– qo‘shib qo‘ydi Ali tajang 
xirillab. 
- Immm... – ichidan ingradi Asqar polvon. - 
...O‘lim to‘zoni ko‘zlarimni 
ko‘r qildi. 
- ...Mina bilan snaryad degan balo taqdirning temir qurg‘onini ham yorib 
o‘tadi
(24-25). 
Biz personajlar nutqidagi ushbu gaplarning badiiy adabiyot namunasi 
ekanligini, unda qahramonlar tilini individuallashtirishning o‘z yo‘llari borligini 

---

3 
unutmasligimiz lozim, albatta. Ammo oddiy qishloq yigitlari Asqar polvon va Ali 
tajanglarning nutqini kapitan Hamroqulov, leytenant O‘rinboyev, o‘qituvchi 
Hoshimjonning nutqiga tenglashtirib qo‘yish ham unchalik to‘g‘ri emasday 
tuyuladi. 
Ma’lumki, Oybek nafaqat yozuvchi, u shoir, olim, mutafakkir hamdir. 
Shuning uchun albatta, uning asarlarini o‘qir ekanmiz, adibga oid barcha xislat va 
fazilatning, mavzuga oid jamiki ilhom va mushohadalarning mujassami bo‘lgan 
holatlarni ko‘p kuzatamiz. 
Adib badiiy ijod jarayonida aksariyat o‘rinlarda voqealar tafsilotiga qisqa-
qisqa yakun yasab o‘tadi, mantiqiy xulosalar bayon qiladi. «Quyosh qoraymas»dan 
bir manzara – dushman bilan to‘qnashuv kartinasini olaylik. Oybek nazarida 
urushning bor-yo‘q falsafasi, oqibati mana shu: 
Dushmanga yaqinlashish! Oradagi 
masofa – tamom boshqacha masofa. Bu na dushmanga, na bizga tegishli. Bu o‘lim 
maydoni, buning samosi ham, yeri ham o‘lim bilan nafas oladi. Bu yerdan odam 
dengizi quturib oqadi. Uning girdoblari to‘ymas, zolim, beomon ishtaha bilan 
hayotni yutadi. Bu yerda hayot hayotni bug‘adi, temir temirni g‘ajiydi, o‘t o‘tni 
so‘ndiradi – hamma narsa 
mavhiyotga
? intiladi. Minglarcha chaqirim shimolga 
yur, minglarcha chaqirim janubga yur – odam saltanatidasan... Biroq bu muazzam 
maydonning mutlaq hokimi – o‘sal, yovuz, buzg‘unchi kuch uchun o‘z sohasi go‘yo 
torlik qiladi. Tinimsiz