Rafiyev yengil aòLEÒika va uni o‘QIÒish meòodikasi

Metodik ko‘rsatmalar.
Ayniqsa ishonch va kuch bilan
depsinadigan bo‘lishga alohida e’tibor berish kerak. O‘rtacha
yugurib kelish uzunligini o‘lchab olib, keyingilari ham asta-
sekin aniqlab boraveriladi. Bir xilda qadam tashlab yugu-
radigan bo‘lish uchun, g‘ovlar osha yugurish bilan shug‘ul-
lanish kerak (g‘ovlar past-past bo‘ladi).
7-vazifa.
Òo‘liq yugurib kelish masofasini aniqlash, nazorat
belgilar qo‘yish va taxtaga aniq oyoq qo‘yishni o‘rgatish.
Vositalar:
1. Bir necha marta taxminan 40 m masofadan
yugurib kelib sakramaslik. 2. Òo‘liq yugurib kelib sakrash.
3. Uzun kelib, (qisqa, o‘rtacha va to‘la), chek qo‘yib bel-
gilangan joydan depsinib sakrash. 4. 100 metrgacha masofada
g‘ovlar osha yugurish. 5. Òo‘liq yugurib kelib uzunlikka
sakrashdan musobaqa.
Metodik ko‘rsatmalar.
Yugurib kelishni har doim bir xil
holatdan boshlash kerak. Sakramay takror-takror yugurib
kelganda yo‘lkada qolgan izlarni chiziqlar bilan belgilab
olib, boshlang‘ich belgidan 10 yoki 12 qadam sanaladi (asosiy
tezlanish masofasi) va shu yerga nazorat belgi qo‘yiladi.

---

273
Shu belgidan yana yugurish qadami hisoblansa, depsinish
joyi ana shu yerda bo‘ladi.
Belgilarni ko‘chirmasdan, shunday yugurib kelishda bir
necha marta sakraladi. Depsinish joyi bunda sal beri surilishi
kerak, chunki depsinishga tayyorlanish munosabati bilan
yugurib kelishning ikkinchi qismi bir oz qisqaradi. Ko‘ri-
nishdagi taassurotga qarab tuzatish kiritishga intilmasdan,
har gal depsinuvchi oyoq qayerga tushsa, shu yerdan depsinish
lozimligini o‘quvchilarga bir necha bor tushuntirish kerak.
Keyin, taxtadan qancha nari o‘tgan yoki qancha yetmay
qolganiga qarab, nazorat belgini ham, boshlang‘ich belgini
ham shuncha olg‘a yoki orqaga surish kerak. Shundan keyin
yana 2–3 marta, lekin endi taxtadan depsinib sakrasa bo‘ladi.
Shundan keyin yugurib kelish uzoqligini ruletka bilan o‘lchab
olinadi. Keyinchalik yugurib kelish uzoqligini (ham birinchi,
ham ikkinchi qismining) aniqlash yana zarur bo‘ladi.
Sakrovchi nazarida, yuqori tezlikka yetishib olish uchun
yugurib kelish masofasi kamlik qilayotganday tuyilsa, u asosiy
tezlanishga yana ikki yugurish qadami qo‘shishi kerak. Agar
yugurib kelish oxirida charchab qoladigan bo‘lsa yoki tezlikni
oshirishga ulgurayotganini sezsa yugurib kelishni shunga
yarasha 2 yugurish qadamiga qisqartirishi kerak. Ehtimol,
bu ham kamlik qilar (ayniqsa, yangi boshlayotgan sakrov-
chilarga), unda yugurib kelishni 4 qadam kamaytiriladi.
Yugurib kelishni ikkinchi qismi hamma vaqt bir xil -6 qadam
bo‘ladi. Musobaqada qadamlar sal uzunroq bo‘lib, yugurib
kelish masofasi umuman bir oz uzayishini yodda tutish kerak.
Mashqda yugurib kelishni takrorlashda o‘quvchilardan
oxirgi qadamlarda tezlikni kuchanmay oshirishni va kuchliroq
depsinishni qayta-qayta talab qilish kerak.
Yuqori razryadli sakrovchilar yugurib kelishning ikkinchi
variantini bajarganlari ma’qul; bunda nazorat belgini
boshlang‘ich chiziqqa yaqinroq surib, yugurib kelishning
ikkinchi, ya’ni katta qismini kelaturib yugura ketish prinsipida
o‘tiladi.

---

274
Uzunlikka sakrash texnikasini o‘rgatish birinchi kundanoq
o‘quvchilarni taxtaga yaqin qadam qo‘yishga odatlantirish
kerak. Buning uchun, qanday bo‘lmasin, har gal faqat taxtadan
yoki chiziqdan sakrash kerak. Òaxtadan yoki chiziqdan 3 sm
narida, xivichlardanmi, arqondanmi, qamishdanmi – baribir,
albatta, chegara qo‘yilishi kerak. Shuningdek, o‘quvchilar
ortiqcha kuchanmasdan, bemalol yugurib kelishlarini yoki
depsinishlarini nazorat qilib turish ham zarur.