O’quv darslik

ME’DA MOTORIKASIGA TA’SIR ETUVCHI VOSITALAR. 
Bu guruh vositalar ikkiga bo‘linadilar: 
1.
Prokinetik vositalar (me’da motorikasini kuchaytiruvchilar)
metoklopramid, 
sizaprid, domperidon
. Ular asosan me’dadan ovqat massasini evakuatsiyasi 
susayganda va gastroezofagal refleksda qo‘llaniladi. 
2.
Antikinetik 
vositalar 
(me’da 
motorikasini 
susaytiruvchilar) 
xolinoblakatorlar: m-xolinoblokatorlar, ganglioblokatorlar, buskopan, 
probantin, spazmolitiklar: papaverin, no - shpa
QAYT 
QILDIRUVCHI 
VA 
QAYT 
QILISHNI 
TO‘XTATUVCHI
VOSITALAR. 
Qayt qilish (qusish) murakkab reflektor jarayon bo‘lib, uni amalga 
oshishida ko‘pgina guruh mushaklari qatnashadi (me’da, ingichka ichak, 
diafragma, qorin bo‘shlig‘i devori va boshqalar). Qayt qilish markazini har-xil 
ta’sirotlar qo‘zg‘atganligidan qusish rivojlanadi. Masalan: jirkanch ko‘rinish, 

---

- 491 -
hid, ta’m. Bundan tashqari vestibulyar apparatni ta’sirlanishi yoki turli xil 
interoretseptorlarlarni qo‘zg‘alishi ham qayt qilishni rivojlantiradi. Bosh 
miyaning to‘rtinchi qorinchasi tubida qayt qilish markazi joylashgan bo‘lib, 
uning ximioretseptorlarining qo‘zg‘alishi qayt qilishni boshlanishiga sabab 
bo‘ladi. ( trigger zone -boshlovchi zona). Ushbu ximioretseptorlar dofamin D
2
, 
serotonin - 5NT
3
va M
1
- xolinoretseptorlardan iborat. Ko‘pincha qayt 
qildiruvchi moddalar, ana shu retseptorlarni qo‘zg‘atib, bevosita yoki reflektor 
yo‘l bilan qusishga olib keladilar. 
APOMORFIN 
GIDROXLORID 
– trigger zonadagi dofamin 
retseptorlarini qo‘zg‘atadi.
Ta’sir mexanizmiga ko‘ra qayt qildiruvchi vositalar ikki guruhga 
bo‘linadilar:
1.
Qusish markazi yoki uni ishga soluvchi trigger sohasini bevosita 
qo‘zg‘atuvchi vositalar