O’quv darslik

Dori vositasi 
Klyukuron kislotasi bilan 
sulfat kislotasi bilan 
aminokislotalar bilan 
glutation bilan bog’lanish 
metillanish bilan 
atsetillanish orqali 
Konyugatsiya
Metabolik 
transformatsiya 
Oksidlanish 
Qaytarilish 
Gidroliz
Metabolitlar 
va konyugatlar 
Ekskretsiya

---

- 39 -
Dorilarning organizmda parchalanishining ikkita turi mavjud: 
1) metabolik transformatsiya; 
2) kon’yugatsiya 
Metabolik transformatsiya
– bu Dori vositalarining oksidlanish, 
qaytarilish va gidroliz yordamida bir turdan ikkinchi turga aylanishi. Bunda sof 
kimyoviy parchalanish reaksiyasi yuzaga chiqadi. Hosil bo‘lgan parchalanish 
mahsulotlari ga
metabolitlar 
deyiladi. Ular yoki chiqarib yuboriladi, yoki 
kon’yugatsiya jarayoniga uchrab, qayta parchalanadi va shundan keyingina 
organizmdan chiqarib yuboriladi. Buni tushinishni osonlashtirish maqsadida 
quyidagi misollarni keltirish mumkin: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oksidlanish
Barbiturat
C5-da o’rin bosuvchining oksidlanishi 
Qaytarilish
Levomitsetin
Nitro guruhning amino guruhga qaytarilishi 
Gidroliz
Novokain 
Paraaminobenzoy kislotasi 
Dietilaminoetanol 

---

- 40 -
 
Konyugatsiya
– bu biosintetik jarayon bo‘lib, u Dori vositasiga yoki uning 
metabolitlariga qator kimyoviy guruhchalarning yoki endogen birikmalar 
molekulalarining birikishi orqali yangi, organizmdan chiqarib yuborilishi 
yengillashgan birikmalarning paydo bo‘lishi bilan kechadi. Bunda Dori 
vositalari metillanish, atsetillanish yoki glyukuron kislotasi, sulfatlar, glutation, 
aminokislotalar kabilar bilan birikishi orqali biotranformatsiyaga uchraydi.
Kon’yugatsiyaga misollar: 
Hosil bo‘lgan parchalanish mahsulotlariga 
kon’yugatlar 
deyiladi va ular 
boshqa kimyoviy jarayonlarga uchramasdan, organizmdan chiqarib yuboriladi. 
Biologik biotransformatsiya jarayoniga uchragan Dori vositalari o‘zlarining 
biologik samaradorligini yo‘qotadilar.