O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Joyda to‘pga bosh bilan zarba 
Joyda to‘pga bosh bilan zarba harakatni to‘g‘ri bajarishni o‘rgatishda qo‘llaniladi. 
Musobaqalarda ular kamdan-kam qo‘laniladi, biroq u o‘zlashtirilgan bo‘lishi kerak. 
Zarba harakati ikki fazada o‘tadi. Tananing yuqori qismi oldinga kuchli zarbani amalga 
oshirish uchun siltanishdan tezlikni oshirish uchun orqaga ko‘tarilishda (orqaga kerilib) to‘g‘ri 
tegish uchun egiladi. Bunda tizza ko‘krakka tortiladi, bosh bo‘yin-ensa mushaklari bilan qayd 
qilinadi (fiksiruyut). Uchib kelayotgan to‘pni iloji boricha “nazardan chiqarmaslik kerak” va uning 
markaziga “orqadan” boshning old yuzasi bilan tegish lozim. Oyoqlar tizzalardan biroz bukilgan, 
22
Bisang G., Gerisch G., Fuβball: Kondition-Technik-Taktika and Coaching Auflage: Meyer& Meyer Verlag. 
2013 
TO’PNI NAZORAT QILISH TO’PGA BOSHDA ZARBA BERISH
58-rasm 

---

105 
zarba impulsini kuchli to‘g‘rilanish (siltanish) bilan ushlab turadi. Zarba yoki “oyoqlar ochiq” tik 
turishdan (o‘ng yoki chap oldinda), yoki oyoqlar parallel holatida sodir bo‘ladi. 
Joyda burilish bilan to‘pga bosh bilan zarba 
Burilish bilan to‘pga boshda zarbalarda uzatilgan to‘p frontal holatda kutiladi. Burilishsiz 
to‘pga bosh bilan zarbadagi kabi tanani yuqori qismida orqaga egilish sodir bo‘ladi. Oldinga 
tezlanishda tananing yuqori qismi zarbani o‘ylangan yo‘nalishiga buriladi, bunda aylanish 
harakatlari oyoqlardan panjalarga ko‘chadi. 
Futbol to‘pidagi harakatga tayyor egiluvchan holat harakat bajarilishini yengillashtiradi va 
burilish bilan kuchli zarba yo‘llashga imkonyat beradi. Aylanma harakatlarni yengillashtirish uchun 
oyoqni zarba yo‘nalishida biroz orqaga surish mumkin. 
Sakrashda to‘pga bosh bilan zarba 
59-rasm Parvozda to‘pga bosh bilan zarba uchun, joyda 
to‘pga bosh bilan zarbalardagi kabi aynan o‘sha mezonlar 
qo‘llaniladi. Bu zarbani joyda ikkala oyoqda sakrab yoki 
yugurishda bir oyoqda sakrashda bajarish mumkin. 
O‘yinchilar yugurishda to‘ga bosh bilan zarbada sakrash bir 
oyoqda bajarilishi uchun o‘z o‘yin holatini tuzishlari kerak.
Ikkala oyoqda sakrashda to‘pga bosh bilan zarba 
ko‘pchilik holatlarda, qachonki o‘yinchilarda na muhit, na 
yugurish uchun vaqt qolmaganda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ikki 
kurashlarda sodir bo‘ladi.