O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Ishchanlik qobiliyatini jismoniy yuklamalarga 
nisbatan o‘zaro tolerantligini aniqlash 
TEZKORLIK
130-rasm 

---

172 
Oxirgi yugurishdan keyin o‘lchangan laktata konsentratsiyasi qisqa vaqtli yuklamalardan 
keyingi modda almashinuv reaksiyasi haqida ma'lumot beradi. Laktata ko‘rsatkichlariga ko‘ra test 
natijalari yomon o‘yinchilar aniqlanadi. Ular sprintda ishtirok etishga yetarli darajada tayyor 
emasliklari tushintiriladi. Avvalo yosh o‘yinchilarda maqsadga muvofiq hisoblangan sprintlar 
qo‘shimcha servis sifatida video kameraga yoziladilar. Shunday qilib, jadal yugurish (rыvok) va 
tezlanish fazasidagi kamchiliklar aniqlanadi va mashg‘ulotni boshqarish uchun qo‘llaniladi.
 
 
 
 
 
 
Maydonda bosqichli test 
Bosqichli test 400 metrli tartanli yo‘lakda o‘tkaziladi. Tempni boshqarish uchun har 50 metr 
masofaga belgi ko‘rinishida qalpoqchalar qo‘yiladi, signal beruvchi maydon markazida turadi 
52
(26-
rasm). 
Doimiy tempda har biri 5 daqiqa atrofida bir hil tempda beshta yugurish bajariladi. Har bir 
besh daqiqali bosqichdan keyin 2,8 (2,4) m/s dan boshlab, temp 3,2; 3,6; 4,0 va 4,4 m/s ga 
ko‘paytiriladi. Temp 4,4 m/s bosqichida barcha o‘yinchilar aerob/anaerob ostonadan o‘tdilar. 
Shuning uchun biz alohida holatlarda o‘yinchilarni 4,8 m/s darajasida yugurishdan ozod etamiz. 
So‘ng zuriqish va yuklamalarga tayyorlik namoyon bo‘ladi hamda qobilyat laktatani yuqori 
ko‘rsatkichlarini o‘tkaza oladi.
Har bir yuklama bosqichidan keyin laktata konsentratsiyasini aniqlash uchun quloq 
mochkasidan 0,02g qon olinadi. Chidamkorlikka qobilyat 4 moll/l laktata belgilangan tezlik bilan 
aniqlanadi.
Har bir o‘yinchining chidamkorlik qobilyati jamoaning (darvozabonsiz) o‘rtacha ko‘rsatkichlari va 
uning oldingi test natijalarini o‘zaro qiyoslash bilan aniqlanadi. Bundan tashqari, eng yaxshi qiyosiy 
ma'lumotlarni olish uchun tor doiradagi asosiy tarkib (1-18 o‘yinchi) ko‘rsatkichlarini alohida sanab 
o‘tish tavsiya qilinadi. 
4-jadval 
Chidamkorlikka aerob qobilyatlarni aniqlash uchun konsepsiya va me'yoriy ko‘rsatkichlar