13-mavzu. Ta’minot logistikasi Reja

Ta’minot logistikasining ob’ekti
–ta’minotning funktsional tsiklida 
harakatlanuvchi material resurslar va xizmatlar oqimidir. Korxonada iste’mol 
qilinadigan material resurslar asosiy va yordamchi resurslarga bo’linadi. 
Asosiy resurslarga quyidagilar kiradi: 

---


dastlabki ishlovdan o’tmagan xom ashyo materiallar; 

ma’lum ishlovdan o’tgan dastlabki materiallar (yarim fabrikatlar). 
Yordamchi mahsulotlarga esa turli metall buyumlar, butlovchi qismlar, 
mahkamlovchi boltlar, bundan tashqari, ishlab chiqarish uchun lozim bo’ladigan, 
mashina va qurilmalar uchun zarur turli ekspluatatsion materiallar (yoqilg’i, 
moylash materiallari, sovituvchi suyuqliklar, elektroenergiya va sh.k) 
Material resurslar xarid qilishni tashkil etish o’z maqsad va vazifalariga, 
miqyosi va geografiyasi hamda boshqa xususiyatlariga ko’ra turli guruhlarga 
bo’linadi: 

An’anaviy xarid (xom ashyo, aniq bir ishlab chiqarishga mo’ljallangan 
alohida tovar va mahsulotlar, standartlashgan metaltovarlar, boltlar, gaykalar, 
trubalar va h.k.) qilish; 

No’ananaviy xarid qilish–xizmatlar; 

Xalqaro xarid – tovar va xizmatlarni chet mamlakatlardan xarid qilish; 

Tovar va xizmatlarning davlat tomonidan sotib olinishi. 
2. Ta’minot logistikasining faoliyat ko’rsatish mexanizmi 
Turli materiallar, xom ashyo va butlovchi mahsulotlarning ishlab chiqarish 
korxonasiga, tayyor mahsulotning esa taqsimlash kanallariga yetib borishini 
ta’minlash uchun ma’lum logistik operatsiyalarni bajarish lozim bo’ladi. Bu 
operatsiyalar mazmuni va ketma-ketligi 3.2 chizmada keltirilgan. 
Yuqoridagi chizmada keltirilgan ketma-ketlikka muvofiq qo’yilgan 
masalalarni ko’rib chiqamiz. 
2.1 Material resurslarga bo’lgan ehtiyojni aniqlash
Har qanday xarid korxonaning material resurslarga bo’lgan ehtiyojini 
aniqlashdan boshlanadi. Mazkur bosqichda nimani, qachon va qancha miqdorda 
xarid qilishni aniqlash lozim. Buning uchun birinchi navbatda ehtiyoj turlarini, uni 
aniqlash usullarini bilish zarur. Korxona ehtiyojining tarkibiy tuzilmasi 3.3 
chizmada keltirilgan. 
Korxonaning material resurslarga bo’lgan ehtiyoji – uning ishlab chiqarish 
dasturi yoki mavjud buyurtmalarni bajarish uchun ma’lum bir muddatda yetkazib 
kelish lozim bo’lgan material resurslar hajmidir. 
Korxonaning MR larga bo’lgan ehtiyoji –uning ishlab chiqarish dasturini 
bajarish uchun lozim bo’lgan brutto ehtiyoj va zahira ko’rinishida saqlanayotgan 
xom ashyo, material va butlovchi ko’rinishidagi minimal hajmidan iborat. 

---