Ш. Пўлатов Низомий номидаги тдпу ҳузуридаги халқ таълими ходимларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ―Педагогика, психология ва таълим технологияси‖ кафедраси доценти, п ф. н. Тақризчилар

Мактабни илмий-методик асосда бошқариш
– ўқитувчи ва ўқувчиларни 
педагогик қўллаб-қувватлаш, рағбатлантириш, мактаб ҳаѐтининг барча 
жабҳаларида ўқитувчи, ўқувчилар, оила ва жамоат ташкилотларининг 
иштирокини таъминлаш ҳамда таълим тизимида давлат ва жамоат 
бошқарувини уйғунлаштирган ҳолда йўлга қўйиш таълим соҳасидаги давлат 
сиѐсатининг асосий тамойилларини амалга оширишдан иборатдир.
Ўқувчиларнинг миллати, дини, эътиқодлари, ижтимоий келиб чиқиши, 
иқтисодий шароити ва қобилиятидан қатъий назар, ўқув жараѐнида фаол 
иштирок этишлари учун ижодий муҳит ва имконият яратиш, педагогик 
жиҳатдан қўллаб-қувватлаш, эркин ривожланишларини таъминлаш, таълим 
соҳасидаги давлат сиѐсатининг асосий тамойилларидан бири бўлган ―ДТС 
доирасида таълим олишнинг ҳамма учун очиқлиги‖га амал қилишни 
таъминлайди. 
Республикамизда амал қилаѐтган таълимнинг янги модели
– таълим-тарбия 
жараѐнини тубдан янгилаш билан бир қаторда, таълим муассасалари ўртасида 
рақобат муҳитини вужудга келтиради. Бу эса ўқув муассасаларини 
ривожлантиришнинг асосий омилидир. Шунга кўра, мактаб раҳбарлари 
ташаббускорлик, тадбиркорлик, ишбилармонлик, ижодкорлик сифатларига эга 
бўлишлари керак. Улар муваффақиятларни таъминловчи вазифаларнинг 
қанчалик тўғрилиги ва ўз вақтида таълим-тарбияни ташкил этишда янги 
ѐндашувнинг асосий моҳияти, анъанавий таълимда кўзда тутилган натижаларни 
бермаѐтган мажбуран ўқитишдан воз кечиш ва унинг ўрнига: 

замонавий педагогик ва ахборот технологияларидан фойдаланиш орқали 
таълим жараѐнини самарали ташкил этиш; 

ўқувчиларнинг мустақил ишлаши ва мустақил фаолиятига кенг йўл очиш; 

тегишли талабларни жамоа орқали қўллашни амалга ошириш муҳимдир. 
Янгича педагогик муносабатларнинг вужудга келиши ўқувчи шахсига 
табақалашган ѐндашув, яъни таълим жараѐнини индивидуаллаштириш 
тамойилини рўѐбга чиқаришни талаб этади. Мазкур тамойиллар асосида таълим 
жараѐнини ташкил этишда: 

ўрта савияли ўқувчига нисбатан мўлжал олишдан воз кечиш; 

ҳар бир ўқувчи шахсининг энг яхши сифатларини аниқлаш ва уни 
ривожлантириш, уларнинг қизиқишлари, эҳтиѐжлари, қобилиятлари, танлаган 

---

29 
йўналишлари, шахсий сифатлари, ақлий интеллектуал хусусиятларини 
аниқлаш; 

ҳар бир ўқувчининг эҳтиѐжи, қизиқиши, иқтидори ва имкониятига яраша 
ўқув топшириқларини тайѐрлаш; 

таълим-тарбия жараѐнида ўқувчи шахсининг ўзига хос хусусиятларини 
ҳисобга олиш лозим. 
Мактабларда таълим жараѐнини илмий-методик асосда ташкил этишнинг 
муҳим жиҳати сифатида фан ўқитувчиларининг билим, малака, касб-маҳорати 
доирасида замон талабларига мувофиқ фаолият кўрсатишларини таъминловчи 
узлуксиз методик хизматни вужудга келтириш зарур.
Ўқитиш методларининг ҳар бири ўзининг умумдидактик моҳиятига кўра, 
таълим жараѐнининг субъектлари ўқитувчи ва ўқувчининг ҳамкорлигидаги 
ҳаракат модели ҳисобланади.