5-mavzu reja

 
Nazorat savollari: 
1.
Adabiy til me’yorlarining jamiyat bilan rivojlanishdagi uyg‘unligi
nimalardan iborat? 
2.
Adabiy til me’yorlarining shakllanish omillari qanday? 
3.
Leksik me’yor nimalarni o‘z ichiga oladi? 
6-MAVZU 
 
 
 
 
 
 
Reja:
1. Adabiy nutq va uning uslublari. 
2. Badiiy nutq uslubi, uning xususiyatlari. 
3.Ilmiy uslubning boshqa uslublar bilan bog’liqligi. 
 
Tayanch tushuncha: 
Yozuvchilar, shoirlar, qat’iy me’yorlarga ega bo`lgan 
nutq ko`rinishidir. 
Adabiy nutqning muayyan sohadagi muloqot uchun moslashtirilgan, bir qator 
o`ziga xos xususiyatlari bilan farqlanib turadigan ko`rinishlari - uslublari mavjud. 
Adabiy til me’yorlariga qat’iy amal qilingan so`zlashuv uslubi 
adabiy 
so`zlalashuv uslubi, 
bunday xusuiyatga ega bo`lmagan so`zlashuv uslubi esa 
oddiy 
so`zlashuv uslubidir.
Oilada, ko`cha-ko`yda kishilarning fikr almashish jarayonida qo`llanadigan nutq 
uslubi 
so`zlashuv uslubi 
sanaladi. So`zlashuv uslubi adabiy va oddiy so`zlashuv 
uslublarini o`z ichiga oladi. 
So`zlashuv uslubining har ikki turi ko`pincha dialog shaklida ro`yobga chiqadi. 
Ikki shaxsning o`zaro so`zlashuvi dialogik nutq sanaladi. So`zlashuv uslubida 
so`zlar ko`pincha kinoya, piching, qochirmalarga boy bo`ladi. Bu uslubning yana 
Amaliy 
mashg‘ulot 
№6 
MAVZU: ILMIY USLUB.SOHAVIY TERMINLARNING 
LEKSIK XUSUSIYATLARI. 
 
 

---

bir o`ziga xos xususiyati uning erkinligidir. 
Badiiy uslub - 
badiiy adabiyot, ya’ni badiiy asarlarga xos bo`lib, unda badiiylik, 
ifodaviylik, ta’sirchanlik kuchlidir. Obrazlilik va estetik ta’sir etish badiiy 
uslubning muhim belgisidir. 
Badiiy uslub kishi hayotining hamma tomonlarini qamrab olishi, umuminsoniyatga 
xosligi, barchaga barobarligi, o‘quvchi yoki tinglovchiga hissiy-estetik ta’sir 
etishga yo‘naltirilganligi bilan boshqa uslublardan ajralib turadi. Badiiy uslubda 
muallif asarning estetik ta’sirini kuchaytirish maqsadida tilning leksik va 
grammatik vositalardan ustalik bilan va ijodiy foydalanishi, turli ifodaviy 
vositalarni qo‘llashi yoki o‘zi yangilarini yaratishi mumkin bo‘ladi. Shuning uchun 
ham bu uslubda yozuvchilar mavjud so‘zlarni obrazli ishlatishdan tashqari o‘ziga 
xos so‘z va iboralar ham ijod etadilar.
Publitsistika –
lotincha so`z bo`lib, «xalq, omma» ma’nolarini anglatadi. 
Davrning eng muhim, dolzarb masalalarini o`quvchilarga, tinglovchilarga, 
tomoshabinlarga gazeta-jurnal, radio, televideniye orqali yetkazish, ommani 
jonlantirish, kishilarning ongiga atrofda sodir bo`layotgan voqealarni singdirish, 
ularning ijtimoiy qarashlarini shakllantirish uchun xizmat qiladi. 
Ommaviy axborot vositalarida (gazeta-jurnal, radio, televideniye), Oliy majlis 
yig`inlarida, turli xil anjumanlarda qo`llaniladigan nutq uslubi