Диссертацияларининг асосий илмий натижаларини чоп этиш тавсия этилган илмий нашрлар ва Россия

Bu holda 
j
-dagi professional faoliyat sohasini 
tashkil etuvchi kompetensiyalar bo'yicha baholar 
to'plami ushbu sohadagi talabaning kompetentligi 
sifatida baholanishi mumkin. Bunday holda, har bir 
parametrning ta'siri juda muhimdir, shuning uchun 
multiplikativ qisqartmani qo’llash tavsiya etiladi:
(10)
bu yerda 
M
i
– muhimlik koeffitsiyenti; 
k
– birlik 
ko'rsatkichlari soni. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ta'limni boshqarish 
oliy o'quv yurtlari bitiruvchilariga mehnat bozorida 
ehtiyojni prognoz qilishni talab qiladi. Talabalarning 
o'quv faoliyati natijalari bo'yicha har bir bitiruvchiga 
o'z kompetensiyalarini amalga oshirishni davom 
ettirish bo'yicha tavsiyalar berishga imkon 
beruvchi kompetensiyalarni baholashning vektorli 
modellashtirilishi mumkin. Bu ularning ijtimoiy 
moslashuvini sezilarli darajada tezlashtiradi va ish 
beruvchilarning ehtiyojlarini qondirishga imkon beradi.
Ushbu modellar kompetentlikning alohida ko'rsat-
kichlarini 
k
-ning kompleks kompetentligiga jamlashga 
qaratilgan va talabaning individualligini hisobga oladi. 
Bu algoritm Andijon davlat universiteti tarix 
yo’nalishida qo’llanilgan va bitiruvchilarni ishga 
joylashtirishda o’z samarasini bergan. 
XULOSA VA TAKLIFLAR
Xulosa qilib aytganda, oliy ta’lim muassasalari 
bitiruvchilarini ishga joylashtirishni prognozlashda va 
boshqarishda quyidagicha yondashish tavsiya etiladi.
Birinchidan, OTMlarning e’tiborini STEAM –
sektoriga qaratish kerakdir.
Ikkinchidan, OTM va ish beruvchilar o’rtasida 
uzviy bog’liqlikni kuchaytirish. Bunda mehnat bozorini 
o’rganishda ya’ni, bitiruvchilarda dolzarb bo’lgan 
kompetentsiyalarni shakllantirishda va ularni kelajakda 
baholashda va olingan natijalariga ko’ra bitiruvchilarni 
ishga joylashtirish maqsadida yagona platformani 
yaratish tavsiya etiladi.
Mazkur platfomani yaratgach oliy ta’lim 
muassasalarda Forsayt texnologiyasidan foydalangan 
holda mintaqaviy mehnat bozorini o’rganishga 
va yuqorida taqdim etilgan usuldan foydalanib 
bitiruvchilarning 
kompetentsiyalarini 
baholash 
hamda bo’sh ish joylariga joylashtirish imkoniyati 
paydo bo’ladi. Bundan tashqari, kelajakda mehnat 
shartnomalarni on-line tarzda tuzish va OTM 
bitiruvchilari tomonidan elektron raqamli imzolari 

---

12
Iqtisodiyot: 
tahlillar va prognozlar
orqali va ish beruvchilari tоmonidan QR-kod 
bilan tasdiqlanib, ishga qabul qilish jarayoni ham 
osonlashtirilishiga olib boradi. 
Uchinchidan, mintaqadagi tegishli iqtisodiy 
sektordagi ish beruvchilarni yuridik manzillar 
bo’yicha xaritada geo-lokatsiyalarni aks ettirish va 
ular tomonidan talab etilayotgan kompetentsiyalarni 
diagrammalar yordamida ko’rsatish tavsiya etiladi. Bu 
GIS-texnologiyasini qo’llanishi ham bitiruvchilarni 
ishga joylashtirishni bashorat etishga yordam beradi 
deb hisoblaymiz.
Shuningdek, yuqoridagilarni inobatga olgan holda, 
biz oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilarini mehnat 
bozorining talablariga muvofiq tayyorlash hamda 
kelajakda ularni ishga joylashtirishni prognozlash 
bo’yicha yirik mexanizmni yaratishga erishdik.