Microsoft Word shamoli muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

65

taxorat ushatsak, quy kabi yo tuya kabi ushatar edik. Men shunday kunlarni ko‘rib 

kechirgan bo‘lsam, bu kun Bani Asad qabilasi mening dinim haqida menga tanbeh 

berurlarmi? U holda mening tamomi amallarim zoe bo‘lib, o‘zim ziyonkor va noumid 

bo‘lgan bo‘lurman. 

 

I z o h. Bu hadisda sahobai kirom roziyallohu anhumning avvali Islomdagi holatlaridan 

bir namuna ko‘rsatilgandir. Bu uzun bir xadisning bir qismidir. 

 

293. Xolid ibn Umayr va Shuvays ikkilari dedilar: Umar roziyallohu anhu Utba ibn 

G’azavonga buyurdilar: sen barcha yuldoshlaring bilan birga ilgariga qadam qo‘y. Bora-

bora Arab mamlakatining oxiriga va Ajam mamlakatining avvaliga yetasan. Bular 

xukmga bo‘ysungan holda ilgari yurdilar. Bora-bora Basraning Mirbadi, ya’ni, xurmo jam 

qilib quritadigan yeriga yetdilar, u yerda yumshoq toshlarni ko‘rdilar. Dedilar: Bu nima? 

Ba’zilari dedilar: Bu Basradur: Basra deb, oqqa moyil bo‘lgan oqni aytilur. Keyin yana 

yurdilar. Bora-bora Dajla daryosining kichik ko‘prigining yaqiniga yetdilar. Keyin 

dedilarki, Umar roziyallohu anhu turmoq uchun sizlarga amr bergan yer shu yerdir. 

Keyin shu yerga tushdilar, va unda qaror oldilar, deb roviylar hadisni tamomini bayon 

qildilar. 

 

Shu xadis oxirida Utba roziyallohu anhuning xutbalari bordir, unda deyiladi: Bir kunlar 

shunday xolatlarni ko‘rdikki, men yetti nafarning yettinchilari edim. Janobi Rasululloh 

sollallohu alayhi vasallam bilan birga edik. Yemaklarimiz daraxtlarning barglari edi. 

Barglarni yeb-eb og‘izlarimizning ichlari yara bo‘lib ketdi. O’sha kunlarda men yerdan bir 

chodir topib oldim. Uning yarmini Sa’dga berdim: bizlar avvali Islomda shunday kulfatlar 

ko‘rgan edik. Bu kunlar o‘sha yetti kishi hammamiz bir-bir katta shaharda amirmiz. 

Lekin Janobi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yo‘llaridamiz. Lekin sizlar oz kunda 

boshqa amirlarni ham ko‘rasizlar.  

 

294. Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 

dedilar: Men Alloh taoloning yo‘lidan u zamon qo‘rqitildimki, hech kim qo‘rqmas edi. Va 

u zamon aziyat berildimki, xech kimga aziyat berilmas edi. Va mening boshimdan 

shunday o‘ttiz kecha va kunduz o‘tdiki, men bilan Bilol ikkimiz uchun jonvor yeydigan bir 

taom yo‘q edi. Magar shunchalik bir narsa bo‘lar ediki, uni Bilol o‘z qo‘ltig‘ida saqlar edi. 

 

I z o h. Bu hadisdan tushunarli bo‘ladiki, Janobi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 

o‘zlari va hammadan avval Islom diniga musharraf bo‘lgan sobiqin avvalin roziyallohu 

anhum avvali Islomda inson ko‘rmagan jafo va aziyatlarni ko‘rgandilar. Xudoni yakka va 

yagona e’tiqod qilganliklari uchun mushriklar qo‘llaridan xar turli ozor berildilar. Ular 

o‘ldiramiz, deb qo‘rqitdilar. Butun dunyo xalqi har xil roxat va amniyatda bo‘lgan bir 

zamonda ular uchun keng jaxon ignaning ko‘zi kabi tor bo‘ldi. Lekin bu imtihonlarda sabr 

qilgan zotlarga dunyoning o‘zida ham Alloh Taolo buyuk mukofotlar ato qildi. 

Oxiratdagisi inshoolloh alohida turibdi. 

 

295. Anas roziyallohu anxu dedilar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning na 

ertalabki taomlarida va na kechki taomlarida non va go‘sht ikkisi jam bo‘lgan emas edi. 

Balki biri bo‘lsa, ikkinchisi bo‘lmas edi. Magar qachon bir mexmon majlisi bo‘lib qolsa, u 

holda, albatta, non va go‘sht ham jam qilinar edi. (Ya’ni, Janob o‘zlari va xonadonlari 

tanho bo‘lsalar – mehmon bo‘lmasa – u holda go‘sht bo‘lsin yo non bo‘lsin o‘zini tanovul 

qilar edilar. Takalluf qilib o‘tirmas edilar).  

---

Shamoili Muhammadiy. Muhammad at-Termiziy