Konchilik ishi

3.4-rasm. 
Asbobni 
B 
nuqtaga (3.4-rasm) o‘rnatib, ish holatiga keltirgach, 
DO‘ 
holida I 
vern’erni 
0 
ga yaqin son (0°03') ga qo‘yib, alidada mahkamlanadi. Limbni aylantirib, 
chap nuqta 
C
ga qaraladi-da, limb mahkamlanadi. Keyin alidadani bo‘shatib, o‘ng 
nuqta 
A 
ga qaraladi, alidadani mahkamlab, sanoq (74°36') olinadi va jurnalga 
yoziladi (3.2-jadval). Bu sanoq burchakning taxminiy qiymati bo‘lib, u
kontrol 
sanoq 
deyiladi. Bunda o‘lchanadigan burchak limb tekisligiga bir marta qo‘yilgan 
bo‘ladi. Keyin limbni bo‘shatib, chapga aylantiriladi-da 
C
nuqtaga qaraladi va limb 
mahkamlanadi; alidadani bo‘shatib, o‘ng nuqta 
A 
ga qaraladi va alidada 
mahkamlanadi, lekin sanoq olinmaydi. Bunda burchak limbga ikkinchi marta 
qo‘yilgan, ya’ni burchak ikki marta o‘lchangan bo‘ladi. Agar burchak uch marta 
o‘lchanadigan bo‘lsa, yana limbni bo‘shatib, chapga aylantiriladi va 
C 
nuqtaga 
qaraladi, so‘ngra limb mahkamlanadi. Alidada bo‘shatilib, o‘ngga buriladi-da, 
A 

---

28 
nuqtaga qarab, alidada mahkamlanadi va sanoq olinadi. Bunda burchak limbga uch 
marta qo‘yilgan bo‘ladi. Bu sanoq 223°45' deb faraz qilaylik. 
Bundan bosh sanoq 0°03' ni ayirib, natija uchga bo‘linsa, burchakning uch 
marta takrorlash yo‘li bilan birinchi yarim priyomda o‘lchangan qiymati 74°34' 
topiladi. Xuddi shu tartibda doiraning 
DCH 
holatida ham o‘lchanib, ikkinchi yarim 
priyomdagi qiymati topiladi. Bu natijalar farqi 
2t 
dan oshmasa, bularning arifmetik 
o‘rta qiymati topiladi va «burchak o‘rtachasi» grafasiga yoziladi 
(t
—sanoq olish 
aniqligi). 
3.2-j a d v a l