Моррининг сешанба дарслари

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
19
boradigan koʻrsatuvni tomosha qilganmisiz oʻzi? 
Morri yelkasini uchirdi. 
– Adashmasam, ikki marta. 
– Ikki marta? Ikki martaginami? 
– Ranjishga shoshilmang. “Opra”ni bir martagina koʻrganman. 
– Xoʻp, koʻrsatuvimni ikki marta koʻrganingizda qanday xulosaga 
kelgansiz? 
Morri bir oz sukut saqladi. 
– Rostini aytaymi? 
– Ha? 
– Oʻziga bino qoʻygan odamdek koʻringansiz menga. 
Koppel qahqaha otib kulib yubordi. 
– Oʻzimga bino qoʻyish uchun juda badbasharalik qilaman, – dedi 
keyin. 
Tez orada mehmonxonadagi kamin oldida suratga olish jarayoni 
boshlandi. Koppel astoydil dazmollangan koʻk kostyum-shimda, 
Morri esa keng kulrang sviter kiyib olgandi. U suhbat uchun ust-
boshini chiroylisiga almashtirishdan ham, pardoz qildirishdan ham 
bosh to
rtdi. Uning falsafasiga koʻra, oʻlim uyaladigan narsa emasdi, 
demak, yuziga upa surishga ham hojat yoʻq. 
Morri nogironlar aravachasida oʻtirganligi sababli uning jonsiz 
oyoqlari kameraga tushmadi. Hali qoʻllarini harakatlantira olgani 
uchun, Morri doim qoʻllarini silkitib gapirardi, qanday qilib oʻlimni 
mardonavor qarshi olish mumkinligi haqida ehtirosga toʻlib 
soʻzlashini koʻrishimiz mumkin edi. 
– Ted, – deb gap boshladi u. – Men bu gʻalvalar boshlangandayoq 
oʻzimga oʻzim savol berdim: “Boshqalarga oʻxshab tarki dunyo 
qilaymi yoki imkoni boricha hayotdan bahra olib yashaymi?” va 
yashashga qaror qildim. Hech boʻlmaganda, qadr-qimmat, jasorat, 
yaxshi kayfiyat va xotirjamlikni saqlagan holda oʻzim istagandek 
yashashga urinib koʻrishga ahd qildim. Yigʻlab uygʻongan tonglarim 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
20
ham boʻlib turadi. Oʻzimga oʻzim aza tutib, koʻz-yosh toʻkaman. 
Baʼzida esa gʻazabga toʻlib uygʻonaman. Lekin bunday holatlar uzoq 
davom etmaydi. Oʻzimga bir oz achinib olganimdan soʻng oʻrnimdan 
turib, “Men yashashni istayman” deya taʼkidlayman. Hozircha, buni 
uddalayapman. Yana shunday davom etish qoʻlimdan keladimi? 
Buni bilmayman. Menimcha, qoʻlimdan keladi. 
Koppel uni butun vujudi bilan tinglardi. “Oʻlimning yaqinligi odamni 
kamtarlikka undaydimi?” – deb savol berdi u. 
– Qanday tushuntirsam ekan senga buni, Fred, – deb yubordi 
toʻsatdan Morri va tezgina xatosini toʻgʻriladi, - Ted demoqchi 
edim… 
– 
Mana buni
kamtarlikka undash desa boʻladi, – dedi Koppel, kulib. 
Ular oʻlimdan keyingi hayot toʻgʻrisida suhbatlashishdi. Morrining 
tobora bos
hqalar yordamiga muhtoj boʻlib borayotgani haqida 
gapirishdi. Unga ovqatlanish, oʻtirish, bir joydan ikkinchi joyga oʻtish 
uchun ham kimningdir yordami zarur edi. 
– Sezdirmasdan, sekinlik bilan jismingizni yemirib borayotgan 
jarayonning siz uchun qoʻrqinchli jihati nimada? – soʻradi Koppel. 
Morri bir oz jim qoldi. Keyin esa, bu narsa haqida televideniye orqali 
gapirish oʻrinlimikan, deb soʻradi. 
– Albatta, gapiravering, – undadi Koppel. 
Morri Amerikadagi eng taniqli teleboshlovchining koʻzlariga tik 
qaradi. 
– Nima ham derdim, yaqin kunlarda kimdir orqamni artib qoʻyishiga 
ham muhtoj boʻlishim aniq. 
Koʻrsatuv juma kuni tunda efirga uzatildi. Uni Vashingtonda yozuv 
stoli oldida oʻtirgan Ted Koppelning zalvorli ovozi boshlab berdi. 
– Morri Shvarts kim? Va nima sababdan oqshom yakuniga qadar 
koʻpchiligingiz u haqida yaqin insoningizdek qaygʻura boshlaysiz? 
Vashingtondan minglab chaqirim uzoqlikda, tepalikdagi uyimda 
odatdagidek kanallarni alma
shtirib oʻtirardim. Televizor qutisidan 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
21
jaranglagan “Morri Shvarts kim?” degan soʻzlarni eshitib, qotib 
qoldim. 
1976-
yilning bahori, Morri bizga oʻtgan birinchi dars. Morrining keng 
xonasiga kirishim bilan devor boʻylab joylashtirilgan javonlarning 
tokchal
ari sanoqsiz kitoblarga toʻlib yotgani diqqatimni tortadi. 
Jamiyatshunoslik, falsafa, din va ruhshunoslikka oid kitoblar. 
Xonaning parket poliga katta gilam toʻshalgan, derazadan kampus 
yoʻlagi koʻrinib turibdi. Sinfda oʻn ikkitacha talaba darslar rejasi va 
daftarlarini titkilab oʻtirishibdi. Koʻpchiligining ustida jinsi shim va 
katakli flanel koʻylak, oyoqlarida esa mallarang poyabzal. Guruhdagi 
talabalarning hammasi shu boʻlsa, dars qoldirish oson boʻlmaydi, 
degan fikr xayolimdan oʻtadi. Balki bu fandan voz kechganim 
yaxshidir. 
– Mitchel, 
–
 
deydi davomat varaqasini oʻqiyotgan Morri. Qoʻlimni 
koʻtaraman. 
– Mich deb chaqiraveraymi yoki Mitchel yaxshiroqmi? 
Hali biror marta oʻqituvchilar menga bunday savol bermagan. Boʻyni 
uzun sariq jemper va chiyduxoba shim kiyib olgan, kumushrang 
sochlari peshonasiga tushib turgan odamchaga diqqat bilan 
tikilaman. U jilmayadi. 
– Mich, 
–
deb javob qaytaraman. 
–
 
Doʻstlarim meni shunday 
chaqiradi. 
– Mayli, Mich boʻlaqolsin unda, 
–
 
deydi Morri, goʻyoki kelishuvni 
yakunlayotgan kishidek. 
–
 Aytgancha, Mich? 
– Labbay? 
– Biror kun meni ham doʻst deb bilasan degan umiddaman.