«informatika va axborot texnologiyalari»

3.
 
MS DOS operatsion tizimi 
4.
 
MS DOS operatsion tizimining buyruqlari 
 
Тayanch so‘zlar va tushunchalar: 
operatsion tizim, buyruqlar, buyruq satri, katalog, fayl, 
fayl tizimi, dasturiy qobiqlar, funksional klavisha, drayverlar. 
1.Operatsion tizim 
Operatsion tizim
— kompyuter dasturiy ta‘minotining eng muhim qismi bo‘lib, 
foydalanuvchi bilan kompyuter apparat qurilmalari o‘rtasidagi muloqotni tashkil etish, 
dasturlarni sozlash, ishga tushirish va qayta ishlash, ma‘lumotlarni kiritish, chiqarish, boshqarish 
hamda resurslarni taqsimlashni rejalashtirish va boshqa yordamchi amallarni bajarishga oid 
jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi. 
Ilk bor operatsion tizim Digital Research kompaniyasi prezidenti Jerri Kildel tomonidan 
8-razryadli shaxsiy kompyuterlar CP/M-80 (Control Programm for Microcomputers – 
mikrokompyuterlar uchun boshqaruvchi dasturlar) nomi bilan yaratilgan. CP/M-80 operatsion 
tizimining asosiy tamoyillariga rioya qilgan holda 1981 yilda Pol Allen va Bill Geyts 16 
razryadli kompyuterlar uchun MS DOS (8 Kb) operatsion tizimini yaratdilar. 
Hozirgi paytda turli operatsion tizimlar mavjud. Masalan: UNIX, MS DOS, PS DOS, 
DRD DOS, OS/2, WARP, WINDOWS, MACINTOSH va boshqalar. Bundan tashqari, xizmat 
qiluvchi dasturlar mavjud. Ular dastur utilitlari deb atalib, yordamchi amallarni bajarib, 
kompyuter ishlashini qulaylovchi dasturlardir. 
Operatsion tizim quyidagi xossalarga ega bo‘lishi kerak: 
ishonchlilik; 
himoyalanganlik; 
qulaylik; 
samardorlik;moslashuvchanlik; 
tushunarlilik; 
kengayuvchanlik. 
Operatsion tizim kompyuter boshqarish qurilmasining dasturiy kengaytmasi bo‘lib 
xizmat qiladi.
OТ 
odatda kompyuter tashqi xotirasida – diskda saqlanadi. Kompyuterga kuchlanish 
berilgach, u diskdan o‘qilib, operativ xotiraga yuklanadi.
Bunday jarayon operatsion tizimni yuklash jarayoni deyiladi.
Kompyuterlarning turli modellari uchun turli arxitekturadagi va imkoniyatlardagi 
operatsioln tizimlar ishlatiladi. Ular normal ishlashlari uchun turli resurslar zarur bo‘ladi. 
Bunday resurslar yangi dasturlar yaratish yoki tayyor dasturlarni ishga tushirishda turli 
darajadagi servislarni ta‘minlaydilar.
Shaxsiy kompyuterning professional darajada ishlatiladigan operatsion tizimi quyidagi 
tashkil etuvchilarni o‘z ichiga olishi kerak: