Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Қийматлар 
бухгалтерия 
ҳисобининг 
амалга 
оширилиши
. 
Бухгалтерия ҳисоби – иқтисодий жараёнлар қатнашчилари ҳақидаги 
молиявий ахборотни ўлчаш, қайта ишлаш ва узатишдир. Кўп миллиардлаб 
маблағлар айланадиган ушбу тармоқни тўртта аудит гигантиc, яъни, 
Делоитте Тоуче Тоҳмацу, ПриcеwатерҳоусеCооперс, эрнст & Ёунг
ва 

---

128 
КПМГ 
компаниялари назорат қилади. Анъанавий бухгалтерия ҳисоби 
амалиётчилари замонавий молияни тезлиги ва мураккаблиги туфайли 
унчалик яхши бошқара олмаяптилар. Блокчейн тақсимланган регистрини 
қўллайдиган янги усуллар эа аудит ва молиявий ҳисоботларни шаффоф 
қилади ва уларни реал вақт режимида фаол олиб боришга имкон беради. 
Шунингдек, утартибга солувчи органлар ва бошқа манфаатдор шахсларнинг 
корпорация ичидаги молиявий фаолликни кузатиб бориш имкониятларини 
сезиларли даражада кенгайтиради.Блокчейн шунингдек, давлатнинг молия 
ҳизматлари соҳасини назорат қилишдаги роли ҳақидаги мунозараларни анча 
жонлантириб юборди. Агар уларни сўзнинг кенг маъносида коммунал 
ҳизматлар сифатида қабул қиладиган бўлсак, одатда давлат томонидан 
қаттиқ тартибга солинадиган хомашё монополияларига ўхшатиш мумкин 
бўлади. Бироқ, блокчейн технологияси рискларни пасайтириш ҳамда 
шаффофлик ва тезкорликни оширишни ваъда қилиши сабабли, 
технологиянинг ўзи тартибга солиш функсияларини бажаради3. Бироқ, агар 
тартибга солувчи органлар банклар ва бозорларда ички жараёнларга йўл 
топиш имконига эга бўлса, унда айрим қонунларни соддалаштириш, 
бошқаларини эса умуман бекор қилиш мумкиндир? Бу саволга жавоб бериш 
анча қийин масала. Бир томондан, тартибга солувчи органлар инновациялар 
улкан тезлигини ҳисобга олган ҳолда ўзининг назорат функсиясини қайта 
кўриб чиқишига тўғри келади. Бошқа томондан, банклар давлат назоратидан 
четда қолиб кетган ҳолатда бир неча марта ҳалолликни ҳам ёдидан чиқариб 
қўйишган.Тадбиркорлар учун инвесторлар излаб топиш – жиддий 
ўзгаришлар кутиб турганмолия ҳизматлари индустрияининг саккизта 
функсиясидан биридир. Қимматли қоғозларни қисман жойлаштириш, 
аксиялар ва хусусий инвестицияларни тижорат капиталига бирламчи ва 
иккиламчи жойлаштириш (ПИПЕ) орқали аксиядорлик капитали тўплаш 
жараёни 1930-йиллардан буён жиддий ўзгаришларга учрамади. Эндиликда 
3www.ifrasia.com/blockchain-will-make-dodd-frank-obsolete-bankers-say/ 21216014.article. 
лган 

---

129 
эса, барчамизга маълум ва машҳур бўлган краудфандинг платформалари 
кичик бизнеснинг интернет орқали капиталга йўл топиши мумкинлигини 
кўрсатди. Ҳорижий мамлакатларда қўлланиладиган