Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Битcоин ЛигҳтингНетwорк
каби 
замонавий новаторлик ечимлари тартибга солиш ва клиринг вақтини 
сониянинг улушига тенг бўлган вақтгача қисқартириб, биткоин блокчейни 
ҳажмини оширишга интилади. «Пул жўнатувчи бир тармоқда, олувчи эса 
бошқа тармоқда бўладиган банк тизимида пул кўплаб регистрлар, 
воситачилар, транзит майдонлар орқали ўтиб, том маънода йўлда йўқолиб 
қолиши мумкин. Аслида ҳам, қийматни узатишнинг бир онда рўй берадиган 
ва ҳаражатлар билан боғлиқ бўлмаган турига ўтиш узоқ вақт давомида 
оралиқ ҳолатда туриб қоладиган капитални озод қилади. Бу эса «
йўлдаги
» 
пул маблағларидан фойда оладиган воситачиларни хурсанд қилмайди, 
албатта. 
Рискларни бошқариш.
Блокчейн технологияси бир неча хил 
молиявий риск турларини бартараф қилишга имкон беради. Биринчидан, 
тартибга солиш риски – тўловнинг битимни тартибга солиш жараёнида 
биронта ҳам хато рўй бермаслиги риски. Иккинчидан, контрагентлик риски– 
иккинчи томон битимни тартибга солиш рўй бермагунга қадар дефолт эълон 
қилмаслиги риски. Ниҳоят, энг жиддий 
тизимли риск
, тизимдаги барча йирик 
контрагентлик рисклари йиғиндиси. 

---

122 
Қиймат инновацияси
. Биткойн блокчейнибошқа молиявий активлар 
билан ишлаш учун эмас, балкибиткойинлар узатиш учун яратилган. Бироқ 
буочиқ бошланғич кодли ватурли хилдаги тажрибаларни рағбатлантирадиган 
технологиядир. Айрим новаторлар биткойин тўловлари учун эмас, балки 
бошқа мақсадлар учун мўлжалланган алоҳида блокчейнлар, яъни алткойнлар 
ярата бошлашди. 
Сайдчейнлар
– имкониятлари ва функсиялари бўйича 
биткойн блокчейнидан фарқ қиладиган, лекин унинг ҳавфсизлигини 
пасайтирмаган ҳолда биткойн компютер инфратузилмаси ва ривожланган 
тармоғидан фойдаланадиган блокчейнлардир. Сайдчейнлар блокчейн билан 
икки каналли схема – активларни учинчи томон иштирокисиз блокчейнга ва 
блокчейндан бериш криптографик воситаси ёрдамида алоқа қилади. Хусусий 
блокчейнларда савдо платформалари яратиб, умуман биткойн ва бошқа 
токенлардан фойдаланишни истисно қилишга интиладиган новаторлар ҳам 
бор. Молиявий институтларактивлар ва мажбуриятларни ёзиш, алмашиниш 
ва сотиш учун блокчейн технологиясидан фойдаланмоқдалар. Вақт ўтиши 
билан эсаанъанавий биржалар ва марказлаштирилган бозорларни у билан 
алмаштирилиши мумкин, бу эса бизнинг қиймат ҳақидаги ва шу билан бирга 
савдо механизмлари ҳақидани тасаввурларимизни ҳам тубдан ўзгартириб 
юбориши мумкин.