Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Nazorat savollari: 
1.
Qaysi sabzavotlar tarkibida efir moylari ko‘p? 
2.
Qadim zamonlarida sil kasaligini davolashda qaysi sabzavot mevasidan 
foydalanilgan? 

---

25 
3.
AQShda podagra hastaligini davolashda qaysi sabzavot sharbatidan 
foydalanadilar? 
 
3 -mavzu: Sabzavot ekinlarining kelib chiqqan makonlari va ularning 
o’sish va rivojlanish xususiyatlari. 
Reja: 
1. Sabzavot ekinlarining kelib chiqish markazlari. 
2. Sabzavot ekinlarining o’sish va rivojlanishi. 
3.
 
Sabzavot ekinlari oziq-ovqatga ishlatiladigan organlari bo’yicha
.
 
 
 
 
1. Sabzavot ekinlarining kelib chiqish markazlari. 
Er yuzida turli ko’rinishdagi o’simliklarning uzoq tarixiy rivojlanish davri 
filogenez
deyiladi. Bu davrda har qaysi organizmning o’sishi va rivojlanishi, irsiy 
o’zgarishlaridan ongsiz (tabiiy) va ongli tanlashlar natijasida yangi xususiyatli 
organizmlar shakllangan, mustahkamlangan va sayyoraning turli hududlariga 
(ko’pincha odamzod aralashuvi bilan) tarqalgan. Bunday o’simliklar yangi 
ekologik sharoitlarga ma’lum darajada moslashgan va muvofiqlashtirilgan. 
Natijada, yovvoyi o’tmishdoshlaridan farqlanuvchi, masalan, yirik boshli karam, 
yirik mevali pomidor, qovun, tarvuz, seret ildizmevalar kabi lazzatli sabzavotlar 
yuzaga kelgan. Ko’plab sabzavotlar 2-4 ming-yildan buyon yetishtirilmoqda. 
SHu bilan birga, ta’kidlash lozimki, tarixiy shakllanish (filogenez) sharoitlari 
hozircha mavjud o’simliklarning biologik xususiyatlarida chuqur iz qoldirgan. 
Masalan, tropikdan tarqalgan ituzumdoshlar. qovoqdoshlar hanuz sovuqqa 
chidamsiz, issiqtalabligicha, subtropikdan kelib chiqqan turp, sholg’om kabilar esa, 
aksincha, issiqqa, qurg’oqchilikka chidamsizligicha qolib kelmoqda. 
N. V. Vavilov o’simliklarning yer sharida tarqalish qonuniyatlarini chuqur 
o’rganishi natijasida sabzavotlarning kelib chiqish makonlarini 7 taligini aniqladi. 
Bular: