СоғЛИҚни сақлаш вазирлиги

Истиқболни аниқлашда моделлаш усулларини қўлланиши.
Истиқболини аниқлашда 3 та гуруҳ моделлари қўлланилади: мантикий, 
ахборотли ва математик. 
Мантиқий моделлар 
асосида диалектик принцип ѐтади. Ҳар кандай 
объектларни хусусиятлари бир-бирига боғлиқ ва бири иккинчисига таъсир 
этади, бошқача деганда: 
агар қайсидир бир турдаги объектларда қандайдир ўзгаришлар берган 
бўлса, унда ўхшаш объектларда ҳам худди шундай жараѐнлар содир 
бўлади; 
агар ўхшаш иккитасидан битта объектда кандайдир янги хусусият 
топилган бўлса, унда балки бошқа объектда ҳам у аниқланган 
бўлиши мумкин. 
Ахборотли моделлаш 
усуллари билан истиқболлаш асосида оммавий 
ахборот оқимларнинг (мақолалар, китоблар, патентлар, ихтиролар ва 
бошқалар) таҳлили, структурали ва бошқа «ахборотли сигналлар» номли 
ўзгаришлар ҳамда турли хил янги ғояларни аниқланиши турибди. Маъноли 
таҳлил (контент-таҳлил) ахборотни сифатли ва миқдорий ўрганишни тахмин 
килади. Бунда тезлик, структура, ўзаро муносабатлар, ўртача катталликлар ва 
бошқа нисбий кўрсаткичлар ҳисобланади. 
10.4. ДОРИ ВОСИТАЛАРИГА БЎЛГАН ТАЛАБНИ
ТУРЛАРИ ВА ТАСНИФИ 

---

152 
Дори воситаларнинг эҳтиѐжи уларнинг хақиқий истеъмоли ва уларга 
бўлган талабни ўзгариш қонуниятлари таҳлил аниқлиги билан бевосита 
боғлиқдир.
Талаб деганда пулларда ифодаланган у ѐки бу товарга ҳаридорларнинг 
эҳтиѐжи тушунилади. Талабни миқдорий жихатдан ўлчаш мумкин, бунда 
талаб катталиги тушунчаси қўлланилади. Бу ҳаридорлар (истеъмолчилар) 
ҳоҳлайдиган, аниқ нарҳлар бўйича қайсидир давр ичида молиявий 
имкониятларга эга бўлган, сотиб олишга тайѐр бўлган маълум товар 
миқдорини билдиради. Бундан келиб чиқадики сотиладиган товарни талаб 
ҳажми энг аввало унинг нарҳи билан боғлиқ. Одамлар, ҳарид қиладиган 
товар миқдори ва унинг баҳоси ўртасидаги муносабати талаб қонунини 
таърифлайди. Баъзи тенг шароитларда товар нарҳи ва талабнинг катталиги 
ўртасида қайта (ѐки салбий) алоқа, яъни нарҳларни пасайиши, талабни 
кўпайишига олиб келиши ва аксинча мавжудлигини талаб қонуни 
тасдиқлайди.
Талабнинг катталигига иккита гуруҳ омиллар муайян таъсир этади:
Дори воситаларни эҳтиѐжни шакллантирувчи омиллар;
Иқтисодий кўрсаткичлар гуруҳи (товар ва уни аналогининг нархи, 
истеъмолчининг даромади ва б.)