B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

Odam rasmini chizish
O d a m rasm ini chizish u c h u n h a m b oshqa oddiy p re d m e tla r 
r a s m i n i c h i z i s h m a s h q l a r i k a b i, u n i s i n c h i k l a b o ' r g a n i s h ,
c h iz i li s h i o s o n r o q b o ' l a d i g a n t o m o n i n i a n i q l a b , d a s t l a b k i
m ash q la rn i boshlash zarur.
S in f x on asida yoki a u dito riy a d a rasm chizish h a m xuddi shu 
usulda, o 'q itu v c h i yo rd am i va n a z o ra tid a olib boriladi.
O 'q itu v c h i o d a m skeleti vositasida o d a m n in g q o m a ti, undagi 
a ’z o la rn in g t a n a b o 'y la b joy la sh ish i, turish holatin i k o 'rsa tib , 
d o s k a d a o d a m n i n g t u z i l i s h i , u n d a n o ' t k a z i l a d i g a n o ' q va 
y o rd am c h i chiziqlar haqida tu s h u n c h a la r va m a ’lum otla r beradi.
O d a m rasm ining aniq, real, t o 'g 'r i chiqishida uning bo'y ini 
to 'g 'ri belgilash katta aham iy atg a ega. Rasm larga e ’tib o r bering, 
ularda qadim gi misrliklar o d a m q o m a tin i 21 b o 'lak ka, U yg'o n ish
davrining b u y u k passomi M ikelanjelo 8 bo 'lakka, X IX a sm in g
taniqli rus h a rb iy -in je n e ri (h a v a s k o r rassom ) A .P .S a p o jn ik o v
(1795— 1855) va pedagog-rassom N .N .R o sto v se v b u tu n o 'tm is h
rasso m lari tavsiyasini u m u m l a s h t ir g a n h o ld a o d a m q o m a t in i
b o s h —kallaga nisbatan qism larga b o 'lib o'rg anish n i tavsiya etadi.
89

---

O d a m rasm ini chizish h a m oddiy p re d m e tla r rasm ini chizish 
uslubida olib borilib, uning u m u m iy balandligi, e nini belgilash 
bilan boshlanadi. S o 'n g r a balandlik o 'q i b o 'y ic h a o d a m a ’zolari 
k o n tu r chiziqlar vositasida ifoda etiladi. O d a m a ’zolarining o 'rn in i 
b e l g i l a y o t g a n d a R o s t o v s e v n i n g o d a m q o m a t i n i n g n i s b a t l a r
usulidan foydalanish m aqsadga muvofiqdir. Bu usul o d a m n in g
h a r xil ( b a l a n d , p a st, s e m iz , o riq ) q o m a t i u c h u n h a m m o s
keladi. C h u n k i, u n d a o d a m q o m ati boshga nisbatan olingan. Shu 
narsa m a ’lu m k i, bo shi u z u n ro q k ish ilarn in g b o ‘yi h a m u z u n
bo'ladi.
Siz n a tu r a g a q o ‘ygan k ish in g izn in g b o sh in i o ‘lch a b , shu 
asosda uning gavdasini teng b o'lakka bosh o 'lc h a m i bo'yicha bo'lib 
chiqsangiz, u yetti b o 'la k d a n iboratligini bilasiz (28- 
a, b
rasmlar).
O d a m r a s m in i c h iz is h m a s h q i n i fa q a t x o m a k i r a s m d a n
boshlang. X om aki rasm ni h am avval tik, t o ‘g ‘ri turgan holatini 
k o ‘p m a rta m a s h q qiling, s o ‘ngra o ‘r ta d a n o 'tk a z g a n tik o ‘q 
chizig'ingizni o d a m n i n g harakati, holatiga k o ‘ra byust m ashqini