quyi t o m o n g a q a ra b lokal ran g la r beriladi. B o 'y o q la r 3—4
m arta
u s tm a -u s t beriladi. B u n d a a lb a tta oldingi b o 'y o q qu rig a n bo'lishi
za ru r. B o 'y o q b ilan ish la sh d a ras m ta x ta tik r o q — 30 —
4 0
°
q iy alik d a tu tila d i, bu b o 'y o q l a r n i n g t o 'p l a n i b q o lis h id a n saq-
laydi.
R a s m u c h u n b e rila d ig a n b o 'y o q rangi avval p a litra d a
ta y y o rla b o lin a d i. S h u n i n g d e k , h a r gal rang n i a lm a s h tirg a n d a
m o 'y q a l a m y a x sh ila b yu v ilad i. R a s m ta y y o r b o 'l g a c h , q u r i-
tishg a q o 'y ila d i. U m u m a n , b o 'y o q bilan ish la g a n d a
iloji b o ri-
c h a t i n i q va o c h r o q r a n g b e rilis h i lo zim . Bu r a n g u s tid a n
b e r i l a d i g a n 2 - va -3- r a n g l a r n i n g y o r q in i f o d a l a n i s h i m k o -
n iy atin i b e ra d i.
A kvarel va u m u m a n b o 'y o q b ila n ishlash m alakasiga ega
b o 'lis h u c h u n s a b r- q a n o a t b ila n m a s h q qilish tavsiya etiladi.
Dastlabki m ash q la r bir rangning bir n e c h a tuslarini topib yoki
bir xil ran g d a rasm lar ishlashdan iborat bo'ladi.
T o 'q r a n g la r y a ra tish u c h u n suv k a m r o q , o c h ra n g la rn i
to p is h u c h u n esa suv k o 'p r o q q o 's h ila d i.
Yangi r a n g n i topish
u c h u n q o 's h i l a d i g a n r a n g l a r n i b a ’zi b i r i d a n k o ' p r o q , b a ’zi
b irid a n o z r o q olib, u larn i b ir-b irig a q o 's h is h d a h a m suv m iq -
d o r in i n g t o ' g 'r i t a n la n is h i m a q s a d g a m u v o fiq d ir. B o 'y o q —
a k v a re l b i la n i s h l a g a n d a a l b a t t a s is t e m a li l ik k a q a t ’iy ta la b
q o 'y ila d i. S h u b o isd a n b o s h l a n g 'i c h m a s h g 'u l o tl a r d a k a m ro q
rangli, lek in b ir- b ir i d a n keskin farq qilu v ch i p r e d m e t l a r r a s m i
ni ishlash tavsiya etiladi (29-
a
rasm ).
S h u n in g d e k , rasm chizish m a s h g 'u lo tla rid a n o ld in rangni
k o 'r is h va u n in g q a n d a y n o m b ilan atalishi h a q id a m a s h q la r
o'tkaziladi. S o 'n g ra ranglarni q o 'sh ish ,
u lardan yangi rang topish,
ra n g la r o 'r n i n i t o 'g 'r i belgilash m ash q la ri h a m olib boriladi.
Bunday k o 'n ik m a la r eg allangandan keyingina p red m e tla r rasmini
alo h id a ishlashga kirishiladi. M a sa la n , olm a, a n o r, no k, barg,
sh oxcha kabilar rasmini a lo h id a -a lo h id a tasvirlash lozim bo'ladi.
S o 'n g ra ularni fon asosida biron rangli material ustida tasvirlash
lozim.
T abiat m an zaralarini tasvirlash h a m foydadan xoli bo'lm aydi.
Yakka holdagi terak, c h in o r, o lm a , o 'rik , tol kabi daraxtlarni
yoki q o q io 't, lola, g 'o 'z a kabi o'sim liklarni tasvirlash m aqsadga
101
muvofiq. B o ‘yoq bilan rasm ishlash 4 yoki 5
bosq ichda am alga
oshiriladi. D astlab rasmi ishlanadigan narsaning chiziqli tasviri
q a la m d a bajariladi, bu 1 -b o sq ic h b o 'ladi. S o 'n g ra q o g 'o z d a fon
va p r e d m e tn in g asosiy rangining o 'r n i topiladi, bu 2- bosqich
b o'lad i. B o 'y o q biroz qu rigach , asosiy ranglar beriladi, bu 3-
bosqich b o 'la d i, keyingi bosq ichlard a yo ru g'-soyalar, p r e d m e t
ning o 'z ig a xos xususiyati va x a ra k te r in i
ifoda lovchi ran g la r
beriladi.
T urli p r e d m e t l a r , n a t u r m o r t yoki m a n z a r a rasm i ish la n -
g a n d a h a m ish x u d d i sh u y o 's in d a b o s q ic h m a - b o s q i c h b a ja ri
ladi.
Sh u n i t a ’k idlash joizki, n a tu r a yoki j o y - o 'r i n a lbatta k o 'ris h
g o r iz o n tid a n p a s td a b o 'lishi lozim. A g ar k o 'rish nuqtasi n a tu r a
m arkaziga tu sh ib qolsa, p r e d m e t hajm siz, yassi h o ld a k o 'r in ib
q o la d i, bu ra s m c h iz i s h n i q i y in l a s h t ir a d i. A g a r q u s h rasm i
ishlansa, uni k o 'ris h n u q ta s id a n p astd a, o 'n g
yoki c h a p t o m o n -
ga q o 'y ish lozim . S h u n d a g in a q u sh n i yerd a yoki b iron b u to q
ustida o 'tir g a n h o l a t d a va gavdasini t o 'la tasvirlash im k oniyati
yaratiladi (29-
b
rasm ).
M a n z a ra yoki te m a tik (sujetli) rasm lar h am 4 —5 bosq ich d a
ishlanadi. R asm g a e ’tib o r bering, undagi b o sq ic h la r bir-birini
to'ldirib, u y g 'u n lash ib boradi.
Sujetli (te m atik ) rasm asosan v o q ea-h o d isalar, o'qilgan kitob-
lar h a m d a tev arak-atrofdagi tu rm u s h va
hayotiy hodisalar asosida
yaratiladi.
T a r b iy a c h i- p e d a g o g rasm ish la sh n i, m u sta q il k o m p o z its iy a
tu z is h n i j u d a yaxshi bilishi kerak. B u n d a y rasm ish la s h n in g
eng o s o n y o 'li o 'q i tu v c h i t o m o n i d a n s in f d o sk a sid a k o 'r s a tib
berilgan sujet e l e m e n t l a r i d a n fo y d a la n ilg a n h o ld a rasm ish-
lashdir. C h u n k i o 'q i tu v c h i h a r b ir rasm ch iz ish d a rs id a , shu
m avzu b o 'y i c h a b ir n e c h a e le m e n tla r n i n a m o y ish etadi. T a la b a -
lar u n d a n
ijo d iy f o y d a la n ib , m u sta q il t e m a t i k k o m p o z its iy a
tu z a d ila r.
B o'yo q bilan ishlashni o 'r g a n is h n in g eng oson y o 'lla rid a n
y a n a biri b o 'y o q d a b a d iiy b e z a s h b o 'y i c h a rasm ishlashd ir.
C h u n k i, tasviriy s a n 'a tn in g bu bo 'lim i k o 'p r o q naqsh va m ustaqil
102
rang k o m p o z its iy a s id a g i b e z a tis h ish la rid a n (d ev o riy g a z e ta ,
otkritka kabilar) iborat bo'ladi.
N a q s h chizishda esa h a r bir b o 'y o q o 'rn i belgilab olinadi va
shu joyga b o 'y o q n in g o 'z i tiniq h o ld a beriladi.
(J T |
Do'stlaringiz bilan baham: 
