Zokirjon saidboboyev

lojuvard,
Xorazmda 
feruza,
Sug‘diyonada 
oltin
va 
qalay, yilqi
va 
tuyalar
Eron, Mesopotamiya va Old Osiyo bozorlariga olib 
borilgan. Ktesiy xabariga ko‘ra, Baqtriya 
oltin
va 
kumush
konlariga boy bo‘lgan. Ossuriya podsholigining savdogarlari 
bronzadan ishlangan idishlarni, yaroq-aslahalarni oltin va 
kumushga almashtirganlar.
Shunday qilib, miloddan awalgi VII —VI asrlarda ilk temir 
davriga o ‘tilishi bilan 0 ‘zbekistonda dastlabki yirik davlatlar 
vujudga keldi, shaharlar barpo etilib, dehqonchilik, hunar­
mandchilik jadal sur’atlar bilan rivojlandi.
84

---

4. Ahamoniylar hukmronligi va Aleksandr Makedonskiy
yurishlari davrida 0 ‘rta Osiyo tarixiy geografiyasi
Miloddan awalgi VI asrning o'rtalariga kelib, Ahamoniylar 
podshosi Kir II Bobil 0 ‘rta Osiyo hududidagi davlat va viloyatlami 
(Baqtriya, Xorazm, So‘g‘diyona, Marg'iyona va boshqalar) va 
Misrni bosib olishga tayyorgarlik ko'ra boshlaydi.
Qadimgi dunyo mualliflari Gerodot, Ksenofont ma’lumotlariga 
ko‘ra, miloddan awalgi 545-539 yillarda Kir II Sharqiy Eron 
viloyatlari va 0 ‘rta Osiyodagi Xorazm, Baqtriya va sak qabilalarini 
o‘ziga bo‘ysundiradi. Lekin shuni ta’kidlash lozimki, Kir II 0 ‘rta 
Osiyoni qay tarzda bosib olganligi to‘g‘risida aniq ma’lumotlar 
saqlanmagan. Kir II ikkinchi yurishi mahalliy aholining qattiq 
qarshiligiga uchragan va ko'chmanchi massagetlar tomonidan tor- 
mor etilgan. Massagetlarga To‘mar is boshchilik qilgan. Jangda 
Kir II halok bo‘lgan.
Miloddan awalgi 522 yil Doro I ahamoniylar taxtiga o‘tirdi. 
U taxtga o‘tirishi bilanoq bosib olingan ko‘pgina viloyatlarda 
qo‘zg‘olonlar ko‘tariladi. 522 yil oxirida Marg‘iyonada ko‘tarilgan 
Frada qo‘zg‘oloni Baqtriya satrapi Dodarmish tomonidan ayovsiz 
bostirildi. Miloddan awalgi 519-518 yillar saklar Skunxa boshchi- 
ligida qo‘zg‘olon ko‘taradi. Lekin bu qo‘zg‘olon ham bostiriladi.
Doro I ning saklarga qarshi yurishi muvaffaqiyatsiz tugaydi. 
Bosib olingan mamlakatlami itoatda tutmoq uchun ahamoniylar 
butun davlatni alohida viloyat - satrapliklarga bo‘ladilar. Bu so‘/, 
forscha ,,xshatra“- ,,viloyat“ so‘zidan kehb chiqqan.
Viloyat boshlig‘i — satrapga cheklanmagan hokimiyat berilgan 
edi. Satraplaming ko‘pchiligi ahamoniylar sulolasi vakillari edilar. 
Har bir satrap o‘z viloyatining lashkarboshisi ham edi. U faqat 
shohga bo‘ysunardi. Barcha qo‘shinlarga shoh qo‘mondonlik 
qilgan.
0 ‘rta Osiyoning bosib olingan viloyatlari uch satraplikka 
bo‘lingan. Ular