Табиятты ом кк

 
Bekkemlew ushin sorawlar` 
 
1. 
w
-klassta ta`biyattaniwdi qalay oqitiwg`a boladi? 
2. Janli ha`m jansiz ta`biyattin` o`z-ara baylanisi? 

Usinilg’an a`debiyatlar` 
q
. Akvalieva G.N. Prirodovedenie v malokompleksnoy shkole. M., 
qoii.
w.
Bel`skaya I.M., Grigoryants A.P. Tabiyatshunoslikni wqitish. T., 
qoiy.
e
. Haydarov Q.H. Tabiatshunoslik asoslari va bolalarni atrof tabiat bilan tanishtirish 
metodikasidan labaratoriya mashg`ulotlari. T., 
qoi0

---

52
Lektsiya-15 
 
Tema. Ta`biyattaniwdi
e
e
e
e
-klassta oqitiw metodikasi 
Joba: 
1. Ta`biyattaniwdi 
e
-klassta oqitiw.
2. «A`tirapimizdag`i ta`biyat» sabaqlig`i menen birgelikte ta`biyat boyinsha jumis alip 
bariw metodikasi
Tayanish tu`sinikler: 
O`simlik ha`m haywanat tu`sinikleri, sabaqliqti oqitiw metodikasi. 
Ta`biyattaniwdi ayirim oqiw pa`ni retinde
e
-klasslar uyreniledi. Oqiw materiali eki. 
«Tuwilg`an u`lkemizdin` ta`biyati» ha`m «Adam organizmi ha`m onin` den sawlig`in 
qorg`aw» temalarina biriktiriledi. 
Bizin` watanimizdin` ta`biyati ha`m adamlarinin` miyneti xaqqindag`i bilimlerdin` 
jetkilikli darejedegi ken` kolemi mug`allimge uliwma bilim beretug`in ha`m ka`sip mektepleri 
reformasinin` tiykarg`i bag`darlari tarepinen alg`a qoyilg`an en` a`hmiyetli oqitiw tarbiyalaw 
ma`sellelerin iske asiriwg`a mu`mkinshilik beredi. 
Baqlaw kundeliklerine ha`m uliwma klassliq Ta`biyat ha`m miynet kalendarina jazip 
bariladi. 
e-
klassta uliwma klassliq ta`biyat ha`m miynet kalendarin ju`rgiziw dawam etttiriledi, 
bu`l eki jildin` ishinde baqlanilg`an qubilislardi salistiriwdi otkeriwge mu`mkinshilik beredi. 
Hawa rayin, osimliklerdin` ha`m haywanatlardin` awhalin ha`r ku`ni o`tkerilgen baqlawlari 
menen salistirip ko`redi. 
Tuwilg`an u`lkemizdin` ta`biyati temasin u`yreniwde balalar baqlawlar, ta`jriybeler, 
ekskursiyalar, praktiykaliq jumislar otkeriw joli menen o`simlikler ha`m haywanatlar 
du`nyasinin` jergilikli wakilleri menen, o`zleri jasaytug`in jerdin` bet formalari, suw 
saqlag`ishlar ha`m suwdin` qa`sietleri, topiraqlar ha`m paydali qazilmalar menen tanisadi. 
Balalar ekskursiyada topiraq menen tanisip, topiraqtin` jalan`ashlanip qaliwin ko`rip 
shig`adi. Mug`allim olardin` diqqatin topiraq qatlaminin` jaylasiwina ha`m onin` astinda 
jaylasqan taw jinislarina awdaradi. 
Gigienaliq bilimlerge ha`m ko`nlikpelerge oqitiw tek oqitiw waqti menen sheklenilip 
qalmawi tiyis. Oqitiwdan tisqari waqitta den sawliqti qorg`awg`a, ku`n rejimin, jeke ha`m 
jamietlik gigienani orinlawg`a, fizikaliq shinig`iwlardi ha`m sport oyinlarin oqiwshilardin` 
ku`ndelikli tu`rmisina endiriwge arnalg`an a`n`gimelesiwler, kinofil`mlerdi demonstratsiya 
jasap ko`rsetiwler, tematikag`a baylanisli bolg`an erteliklerdi o`tkeriw sabaqlarda aling`an 
gigienaliq bilimlerdi ha`m konlikpelerdi teren`lestiredi ha`m bekkemleydi. 
Ta`biyatqa ha`m awil xojaliq ondirisine shig`ilg`an ekskursiyalarda, sonday-aq oqitiw 
ta`jriybe uchastkasinda oqiwshilar jergilikli osimliklerdin` ha`m haywanlardin` bir qansha 
tu`rleri menen tanisadi. Janli ta`biyat mu`yeshindegi ha`m ta`biyattin` ozindegi o`simlikler 
menen haywanatlardin` o`siwin ha`m rawajlaniwin baqlawlarg`a diqqat awdariliwi tiyis. 
«Adamnin` arganizmi ha`m onin` den sawlig`in qorg`aw» temasin u`yreniw 
balalardin` 
q
ha`m 
w 
klasslarda iyelegen sanitariya gigienaliq bilimleri ha`m ko`nlikpeleri 
tiykarinda du`zildi. Balalardin` kop tu`rli seziwlerin ha`m qabillawlarin tolig`iraq paydalaniw 
u`shin ko`rgizbeli qollanbalardi demonstratsiya jasap korsetiw menen bir qatarda olardi gigi 
enaliq qa`delerdi praktikaliq tu`rde orinlawg`a oqitiw za`ru`r. 
Gigienaliq bilimlerdi tabisli iyelew oqitiwdin` barliq ko`p tu`rli metodlarin ha`m 
usillarin qollaniw menen ta`miyin etiledi. 
Gigienaliq bilimlerge ha`m ko`nlikpelerge oqitiw tek oqitiw waqti menen sheklenilip 
qalmawi tiyis.

---

53
Oqitiwdan tisqari waqitta den sawliqti qorg`awg`a, ku`n rejimin, jeke ha`m jamietlik 
gigienani orinlawg`a, fizikaliq shinig`iwlardi ha`m sport oyinlarin oqiwshilardin` ku`ndelikli 
tu`rmisina endiriwge arnalg`an a`n`gimelesiwler, kinofil`mlerdi demonstratsiya jasap 
ko`rsetiwler, tematikag`a baylanisli bolg`an erteliklerdi o`tkeriw sabaqlarda aling`an 
gigienaliq bilimlerdi ha`m konlikpelerdi teren`lestiredi ha`m bekkemleydi. 
Balalardi baslawish klasslarda oqitiwdin` en` qolayli jag`daylarin paydalana otirip 
pa`nler araliq baylanislardi toliq turde iske asiriw za`rur. Pa`nler araliq baylanislar, misali, 
so`ylewdi rawajlandiriw siyaqli ma`selelerdi sheshiwde iske asiriladi. «A`tirapimizdag`i 
ta`biyat m penen tanistiriw» kursinin` oqitiw materialinin` o`zi jumis islewdin` 
paydalanilatug`in usillari menen metodlari balanin` awizeki so`ylep beriwin rawajlandiriw 
ushin qolayli jag`daylardi payda etedi. 
Bizin` watanimizdin` ta`biyati ha`m adamlarinin` miyneti xaqqindag`i bilimlerdin` 
jetkilikli darejedegi ken` kolemi mug`allimge uliwma bilim beretug`in ha`m ka`sip mektepleri 
reformasinin` tiykarg`i bag`darlari tarepinen alg`a qoyilg`an en` a`hmiyetli oqitiw tarbiyalaw 
ma`sellelerin iske asiriwg`a mu`mkinshilik beredi. 
Balalardi sem`iyada ta`rbiyalaw sha`rtleri menen tanistiriwda mug`allim ata analardin` 
dinge qatnasinda da diqqat awdariwi tiyis, sebebi sem`yada diniy orazalardi tutiw,
qudayg`a siyiniw, ta`wiplerge «ja`rdem etegor» dep bariw balalardin` den sawlig`ina,
oqiwina ha`m moralliq o`risinin` qa`liplestiriliwine ziyanli ta`sir jasaydi.
Bekkemlew ushin sorawlar: 
1.Oqiw materiali neshe ha’m qanday tu’rge bo’linedi? 
Usinilg’an a`debiyatlar 
1. Grigoryants A.G. Tabiatshunoslik (3
-
cinf uchun darslik). T., 
w00q.
2. Zaripov K. Yangi pedagogik texnologiyani tatbiq etish bosqichlari. Toshkent` Xalq ta`limi, 
qoou. r
-son 
3. Yuldoshev J. Yangi pedagogik texnologiya. Xalq ta`limi.,
qooo
4. Nuriddinova M.I. Tabiyatshunoslikni wqitish metodikasi. Toshkent, 
w00t.