Международный научно-образовательный электронный журнал

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA 
Milliy iqtisodiyot raqobatbardoshlikni oshirish yo‘lida ma’lumki, bugun jahon 
bozori konyukturasi keskin o‘zgargan, globallashuv sharoitida raqobat kuchaygan 
davrda 
yashayapmiz. 
Bunday 
murakkab 
sharoitda 
respublikamizda 
ham 
makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, rivojlanishning yuqori o‘sish darajasini 
ushlab turish, 
milliy 
iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish, ishlab 
chiqarilayotgan milliy mahsulotlar xaridorligiga erishish, milliy valyuta tushumini 
ko‘paytirish kabi muhim vazifalar amalga oshirilib kelinmoqda. Ma’lumki, kurash – 
bu o‘z manfaatini himoya qilish, raqibni yengib chiqish hamda g‘olib bo‘lish uchun 
harakat, turli vosita va usullarni ishga solish demakdir. Tovarlar esa, raqobat jarayonida 
o‘zlarining raqobatbardoshlik xususiyatlarini bevosita o‘zgartira olmaydilar, ya’ni 
kurasholmaydilar. Ularning bu jarayondagi ishtiroki passiv hisoblanadi. Hozirgi bozor 
iqtisodiyotida raqobatning quyidagi asosiy vazifalarini ajratib ko’rsatish mumkin: 
1)tartibga solish vazifasi;
2)resurslarni joylashtirish vazifasi;
3)innovatsion vazifa:
4)moslashtirish vazifasi;

---

219 
5)taqsimlash vazifasi;
6)nazorat qilish vazifasi; 
MUHOKAMA 
O‘zbekistonda samarali raqobat muhitini yaratish uchun quyidagilar bo‘yicha 
chora – tadbirlarning amalga oshirilishi taqozo etiladi: 
a)
Iqtisodiyotda davlat monopolizmining har qanday namoyon 
bo‘lishini maksimal darajada bartaraf etish. Buning uchun tadbirkorlikni 
rivojlantirish va iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqarish tizimini 
takomillashtirish uchun nisbatan qulay shart – sharoitlarni yaratishga qaratilgan 
chuqur institutsional islohotlar zarur; 
b)
b) Bozor sharoitida vujudga kelayotgan monopoliyalarning 
bozordagi o‘z ustunlik mavqeyilarini suviste’mol qilish imkoniyatlarining oldini 
olish. Davlat muassalari raqobatning rivojlanishini ta’minlashlari lozim. Busiz 
samarali innovatsiyalar, past xarajatlar va narxlar, mahsulotning yuqori sifatiga 
erishish, boshqacha qilib aytganda, butun iqtisodiyotning raqobatbardoshligini 
oshirish mumkin emas. 
NATIJA 
O‘zbekistonda davlatning raqobatchilik muhitini shakllantirishga qaratilgan 
siyosatida xususiylashtish, davlat mulki hisobidan mulkchilikning boshqa shakllarini 
vujudga keltirish asosiy o‘rin tutadi. Xususiylashtirish natijasida, birinchidan, mulk o‘z 
egalarining qo‘liga topshirilsa, ikkinchidan, ko‘p ukladli iqtisodiyod va raqobatchilik 
muhitini vujudga keltiradi. O‘zbekistonda raqobatchilik muhitini vujudga keltirishning 
asosiy yo‘li, bu raqobatni inkor qiluvchi davlat monopoliyasidan nodavlat, turli 
xo‘jalik shakllarining mavjudligiga asoslangan va iloji boricha erkin raqobatni taqozo 
etuvchi bozor iqtisodiga o‘tishdir. Bu yerda esa raqobatchilik munosabatlarini 
shakllantirish, mustaqil tovar ishlab chiqaruvchilarning paydo bo‘lishini taqozo qiladi, 
chunki raqobatning asosiy sharti alohidalashgan, mulkiy mas’uliyat asosida o‘z 
manfaatiga ega bo‘lgan va tadbirkorlik tahlikasini zimmasiga oluvchi erkin xo‘jalik 

---

220 
sub’yektlari mavjudligi, ularning bozor orqali aloqa qilishidir. Dunyo mamlakatlari 
iqtisodiy rivojlanishining qaysi modelini tanlamasin milliy iqtisodiyotning jahon 
xo‘jaligidagi mavqeyi uning raqobatbardoshlik darajasi bilan belgilanadi. Xalqaro 
raqobat texnik taraqqiyotning muhim omili hisoblanadi va uning ta’sirida ishlab 
chiqarish, boshqaruv texnologiyalarining doimiy yangilanib borish davom etadi, ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotb turlari yangilanadi va sifati oshib boradi. 
XULOSA 
O‘zbekistonda tashqi va ichki mahsulot hamda xizmatlar bozorlarida 
o‘zbekistonlik ishlab chiqaruvchilarning raqobarbardoshlikni oshirish masalalari 
bo‘yicha xalqaro ilmiy–amaliy seminar bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston respublikasini 2017- 
2021 yillarda rivojlantirish strategiyasiga ko’ra “Iqtisodiyot tarmoqlari uchun samarali 
raqobatbardosh muhitni shakllantirish hamda mahsulot va xizmatlar bozorida 
monopoliyani bosqichma – bosqich kamaytirish; prinsipial jihatdan yangi mahsulot va 
texnologiya turlarini o’zgartirish, shu asosda ichki va tashqi bozorlarda milliy 
tovarlarning raqobatbardoshligini ta’minlash” ga kengroq e’tibor berilmoqda.