Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Bolalar lug‘ati
Tejamkorlik
– tejam bilan ish tutish, isrof 
qilmaslik.
Sarf-хarajat
– ishlatiladigan pul, mablag‘.
Isrofgarchilik
– isrof qilish, isrofga yo‘l qo‘yish, 
behuda sarflash, uvol qilish.
Isrofdan saqlaning!
Aziz bolalar, isrof tejamkorlikning ziddidir. Isrofgarlik aqlga 
zid ishdir. Isrof deganda keraksiz narsalarga behuda pul sarflash 
tushuniladi. Isrofgarlikning oxiri halokat va ziyon. Isrofchi odam 
qanchalik boy bo‘lmasin, baribir oqibatda kambag‘alga aylanadi. 
Chunki isrofchi uchun har narsaning eshigi ochiq bo‘ladi. Bu 
eshikdan kambag‘allik va muhtojlik ham kirib keladi.
Bolajonlar, ota-onalarimizning ertadan kechgacha ishlab pul 
topishlariga e’tibor qarataylik. Ularga bu ish oson emas. Shunday 
ekan, ular topgan pulni qadrlaylik, pulni behuda narsalarga 
sarflamaylik. Shunda ota-onamiz bizdan xursand bo‘lishadi.
Qanday pul topish va uni qaerga ishlatish borasida muqaddas 
Islom dinimiz ta’limotlarida kerakli ko‘rsatmalar berilgan. Avvalo, 
pul halol yo‘l bilan topilishi kerak. Birovlarni norozi qilib topilgan 
pul, masalan o‘g‘rilik qilib topilgan pul halol emas. Shundan 
keyin halol yo‘l bilan topilgan pulni halol ishlarga, ezgulik yo‘liga 
sarflash kerak. Haloldan topib gunoh ishlarga, yomonlik yo‘liga 
sarflash ham noto‘g‘ri.

---

– 300 –
Endi yana bir narsaga e’tibor qarataylik, puli bo‘la turib 
uni kerakli narsalarga sarflamaslik baxillikdir. Zero, qo‘lidagi 
pulni oila a’zolariga, kambag‘al va muhtoj kishilarga, xayriya 
ishlariga sarflamayotgan kishi ayni baxildir. Bunday kishining 
puli borligidan nima foyda bor? Zarur bo‘lganida ham pulini 
sarflamay, faqat ko‘paytirish payida bo‘lishdan foyda yo‘q. Buning 
aksi-chi, pul topib, uni keraksiz narsalarga sarflab yuborish ham 
aslo to‘g‘ri emas. Ushbu holatlarning har ikkisi ham xatodir. Eng 
to‘g‘risi o‘rtacha yo‘l tutishdir. Ya’ni, oila a’zolari va kambag‘allarga 
kerakli darajada sarf qilish va ortiqcha sarf-xarajatdan tiyilish 
insonni komillik darajasiga olib chiqadi. Kim o‘rtacha yo‘lni tutsa, 
kambag‘allikdan ham, isrofgarchilikdan ham saqlanadi.
Juda ko‘p kishilar isrof aslida nima ekanini bilmaganlari 
uchun ne’matlarni isrof qiladilar. Ba’zilar faqat pul to‘lanadigan 
narsalarni tejash kerak, deb tushunadigan va tekin yoki arzon 
ne’matlarni xohlagancha ishlataveradilar. Bu noto‘g‘ri. Chunki 
ne’matlarning qadri insonlar nazdidagi qadri bilan emas, balki 
Yaratgan Alloh dargohidagi qadri bilan o‘lchanadi. Mana bir 
misol, suvni olaylik. Ko‘pchilik odamlar anhor to‘la suv, uni 
xohlaganingcha ishlataverasan, deb tushunadilar. Aslida ichimlik 
suvi eng qadrli va bebaho ne’matdir. Dunyodagi aksar odamlar 
bunga amal qilmayotganlari bois hozirda ichimlik suvi muammo 
darajasiga chiqib bormoqda. Ba’zi mamlakatlarda ichimlik suvi 
juda qimmatbaho narsaga aylanib ulgurdi. Shunday ekan, biz har 
bir ne’mat qadriga etishimiz kerak.