Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

Mavzuning maqsadi: 
Oilaga mansub o‘simliklarning 
anatomo-morfologik tuzilishini, ko‘payishini, turlar 
sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan 
o‘rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini 
va ahamiyatini o‘rganish. 
Kerakli jihozlar: 
Gerbariylar, o‘simliklar aniqlagi-
chi, rasmlar, jadvallar, fiksatsiya qilingan gullar, 
quruq va xo‘l mevalar, lupa, pintset, preproval nina va 
boshqalar. 
Nazariy tushuncha: 
Ra`noguldoshlar oilasiga 120 ta 
turkum va 3000 dan ortiq tur kiradi. Ular daraxt, buta, 
chalabuta, ko‘p yillik, ba`zan bir yillik o‘t o‘simliklari 
bo‘lib, Yer sharining deyarli hamma qismida, ayniqsa 
shimoliy yarimsharda keng tarqalgan. Barglari poyada 
ketma-ket joylashgan, oddiy yoki murakkab bo‘lib, 
ko‘pincha yonbargchalarga ega. Gullari to‘g‘ri, ikki 
jinsli, yakka, ba`zan to‘pgullarni hosil qiladi. 
Gulqo‘rg‘oni murakkab, uning a`zolari 5 tadan (ba`zan 
4-6) doira shaklida joylashgan. Kosachabargi erkin, 
ba`zan qo‘shilgan, ost kosachabarg bo‘lishi yoki bo‘l-
masligi ham mumkin. Gultojibarglari 5 ta bo‘lib erkin 

---

82 
o‘sgan, ba`zan 4 ta. Changchilar soni gultojibarglar 
soniga teng yoki undan, ikki, to‘rt, ba`zan bir necha 
barobar ko‘p bo‘lib, doira shaklida joylashgan. 
Urug‘chisi bitta yoki bir nechta mevabargchalardan 
tashkil topgan. Ular bir-biriga qo‘shilgan yoki alohida. 
Mevasi pistacha yong‘oqcha, danakli meva, to‘pmeva, 
soxta meva va rezavor mevalardir. 
Atirguldoshlar oilasi gul va mevalarining tuzilishi 
jihatidan 4 ta oilachaga bo‘linadi. 
a)
Tubulgidoshchalar– Spiraeoideae
Bu oilachaning vakillari buta o‘simliklaridir. Barglari 
oddiy yoki murakkab, gullari mayda sochoq yoki 
qalqonsimon to‘pgulga yig‘ilgan. Gullari to‘g‘ri, 
qo‘shgulqo‘rg‘onli kosacha va gultojibargdan iborat, ular 
5 tadan bo‘lib joylashgan. Changchilar soni ko‘p, 
urug‘chisi 5 ta meva bargchaning birikishidan hosil 
bo‘lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi to‘p yoyma meva.