O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

 
 
O„ZBEKISTON GEMORRAGIK ISITMASI 
 
O‗zbekiston gemorragik istimasi – kuchli intoksikatsiya, isitma, gemorragik 
belgilar va ichki organlarning zararlanishi bilan namoyon bo‗ladigan, ko‗pincha 
og‗ir kechadigan o‗ta xavfli, karantin infeksiyasi bo‗lib xisoblanadi. 
O‗zbekistonda gemorragik isitmalarni o‗rganish T.I.Mihaylov, N.I.Xodukin, 
A.L.Katsenovich, I.D.Itskovach, I.K.Musaboev va boshqalarning (1946-1955 y.) 
nomlari bilan bog‗liq. So‗nggi yillarda A.M.Meliev boshchiligida bir guruh olimlar 
tomonidan chuqur o‗rganilgan. 
Etiologiyasi. 
Bu gemorragik isitmani arboviruslar avlodiga kiradigan 
vazotrop virus qo‘zg‗atadi. Qoramollar va otlarda parazit bo‗lib yashovchi kanalar
virusning rezervuari bo‗lib xisoblanadi. Bu kanalar molxona va omborlarning 
devoridagi kavaklarda yashaydi. Ular asosan tog‗ yaqinidagi adirlarda, tepalik va 
pastlik joylarda uchraydi, cho‗llarda uchramaydi. Shu sababdan gemorragik isitma 
faqat shu kanalar yashaydigan xududlardagina, ya‘ni ma‘lum bir tabiiy uchoqlarda 
uchraydi. 

---

218 
Epidemiologiyasi. 
O‗zbekiston gemorragik isitmasi sporadik xolda uchraydi 
(epidemiyasi bo‗lmaydi). Bu isitma bilan omborlar, fermalarda ishlaydigan va 
o‗sha yerlarda yotib qoladigan kishilar kasallanadi. 
Kasallik hollari mart oyidan boshlanib, yozda (iyun-iyulda) ko‗payadi va 
oktabr-noyabr oylarida kamayadi. Qish vaqtlarda juda kam uchraydi. 
Kana chaqqanda odam ko‗pincha hech narsa sezmaydi. Bemor qoni sog‗lom 
odamning terisi va shilliq pardasining shilingan joyiga tushganda ham kasallik 
yuqishi mumkin. 
O‗zbekiston gemorragik isitmasi odamga asosan zararlangan kanalar 
chaqqanda, shuningdek teri yoki shilliq qavatlarga bemor qoni tekkanda yuqadi. 
Shuning uchun bunday bemorlarni parvarish qilayotgan va davolash muolajalari 
o‗tkazayotgan, yoki bemor qoni bilan ishlayotgan shaxslar, ayniqsa tibbiyot 
xodimlari, barcha ehtiyot choralariga qat‘iy rioya qilishlari kerak. 
O‗zbekiston gemorragik isitmasi boshqa ko‗pchilik gemorragik isitmalardan 
o‗zining kontagiozligi, nisbatan og‗ir kechishi va ko‗p o‗lim berishi bilan 
farqlanadi.