O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

 
Etiologiyasi.
Pufakchali (vezikula) toshmalar ichidan virusni elementar 
tanachalarini N
.
Aragao (1911) aniqladi. Suvchechakli virusni birinchi bo‗lib 

---

207 
T.N.Weller 1953 yili to‗qimalarda o‗stirib, ajratib oldi. Virus sferik bo‗lakcha 
bo‗lib, diametri 150 - 200 nmga teng, tarkibida DNK bor, xususiyatlariga ko‗ra 
oddiy gerpes virusiga yaqin va belbog‗simon temiratki virusidan farq qilmaydi, 
shuning uchun zamonaviy toksonomiya va sinflanishiga qarab, uni suvchechak – 
zoster virusi, qisqartib (V-Z) virusi deb atashadi. 
Bitta virusning o‗zi klinik belgilari turlicha bo‗lgan 2 ta kasallikni chaqirishi 
bu kasalliklardagi maxsus immunitet xususiyatlariga bog‗liq bo‗ladi. Temiratki esa 
immun organizmda patogen infeksiyani reaktivatsiyasi (katta faollashuvi) 
xisoblanadi. 
Virus tashqi muhitga chidamsiz va hayvonlar uchun patogen emas. Inson va 
maymunlarni to‗qimalari hujayralarida yaxshi o‗sadi. Virus hujayra yadrosini 
shikastlaydi. Bu holda yadro ichida eozinofilli birikmalar shakllanadi. Ko‗p yadroli 
gigant hujayralar ham hosil bo‗lishi mumkin. 
Epidemiologiyasi.
Suvchechak bolalarda eng ko‗p tarqalgan kasalliklar 
jumlasiga kiradi. Dunyo aholisini qariyb hammasi 10-14 yoshgacha suvchechak 
bilan og‗rib o‗tadi, kasallikni yagona manbasi – bemor odam. Bemor toshmalar 
toshuvidan so‗ng 3-4 kun mobaynida atrofdagilar uchun xavfli xisoblanadi. 
Bemor, ayniqsa toshmalar toshishi bilan og‗riyotganlar ham kasallik manbasi 
bo‗lishi mumkin. Qo‗zg‗atuvchi pufakcha ichidagi suyuqlikdan topiladi, ammo 
po‗stloqchada bo‗lmaydi.
Infeksiyani yuqish yo„li
– havo-tomchi yo‗li bilan, kamroq hollarda 
muloqot yo‗li bilan amalga oshiriladi.Kasallik katta masofalarga ham tarqalib 
yuqishi mumkin. Virus havo oqimi bilan ventilyatsiya tizimi, pillapoyalar orqali 
etapma-etap tarqalishi mumkin. Onadan homilaga infeksiyani yo‗ldosh orqali 
o‗tishi mumkinligi ham isbotlangan.