O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

90
13.1-jadval 

va neytron nurlanishlarni yarim kuchsizlantirish uchun turli 
materiallarning qalindigi ifodalari (k=2) 
Materiallar 
Zichligi, g/sm2 Yarim kuchsizlantirish qavati, sm 
neytronlar uchun 

-nurlanish uchun 
Suv 
1,0
2,7
23,0 
Yog’och 
0,7
9,7
33,0 
Polietilen 
0,9
2,7
24,0 
Tuproq 
1,8
12,0
13,0 
G'isht terilmasi 
1,6
YU,
14,4 
Muz 
0,9
3,0
26,0 
Oyna 
1,4
11,0
16,5 
Beton 
2,3
12,0
10,0 
Po’lat 
7,8
11,5
3,0 
Qo’rg’oshin 
11,3
12,0
2,0 
Stekloplastik 
1,7
4,0
12,0 
Ko’chma ekranlarni yaratish uchun turli materiallardan foydalaniladi.

-nurlanishdan himoyalanish uchun qalinligi bir necha millimetr bo’lgan oddiy yoki 
organik oynadan foydalaniladi. Nurlanishning bu turidan himoyalanish uchun bir 
necha santimetr qalinliqdagi havo qatlami ham etarlicha himoyadir. 

-nurlanishdan 
himoyalanish uchun ekranlar alyuminiy yoki plastmassa (organik oyna)dan 
tayyorlanadi. 

va rentgen nurlanishlarda katta tartib raqamiga ega bo’lgan kimyoviy 
elementlardan iborat bo’lgan materiallar samarali himoyalaydi, masalan qo’rg’oshin, 
po’lat, volfram qotishmalari. Ko’rish tizimlari maxsus shaffof materiallardan, masalan 
qo’rg’oshinli oynadan tayyorlanadi. Tarkibida vodorod (suv, parafin), shuningdek 
berilliy, grafit, bor birlashmalari va h. bo’lgan materiallar neytron nurlanishdan 
himoya etadi. 
Himoya seyflari 

-nurlanish manbalarini saqlash uchun qo’llaniladi. Ular 
qo’rg’oshin va po’latdan tayyorlanadi. Radioaktiv chiqindilar uchun himoya 
konteynerlari va yig’uvchi moslamalari ekranlar tayyorlanadigan materiallardan - 
organik oyna, po’lat, qo’rg’oshinlardan tayyorlanadi. R-nurlanishlari bo’lgan 
radioaktiv moddalar bilan ishlashda qo’lqopli himoya bokslaridan foydalaniladi. 

---

91