O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Gamma-nurlanishlarni o’lchash.
200 poddiapazonda 5 dan 200 r/s.gacha radiatsiya darajasi o’lchanadi. 
Buning uchun asbob yukorida ko’rsatilgandek moslanadi. Poddiapazonlarni 
uzgargiruvchi “200” holatiga qo’yiladi, zond teshigi ekran bilan berkitiladi va zond 
futlyarga joylashtiriladi. Radiatsiya darajasi 1 m balandlikda o’lchanadi va har 10 
soniyada kuyi shkala bo’yicha ko’rsatgichlar olinadi. Doza quvvati 5 r/s.gacha 
bo’lganda tepadagi shkala bo’yicha x1000 poddiapazonda o’lchanadi. Har 10-45 
soniyada ko’rsatgichlar olinib, bu rakamlar poddiapazonlar o’zgartiruvchida turgan 
koeffitsientga ko’paytiriladi. Ob’ektlarning mr/s ifodalangan radioaktiv 
ifloslanishini ob’ekt yuzasi yopik xolda zondga yakin 1-1,5 sm uzoklikda ushlanib, 
yuqori shkala bo’yicha olingan ko’rsatkichlarni poddiapazon koeffitsientiga 
ko’paytirilib aniklanadi. Olingan ma’lumotlar ruxsat etilganlari bilan taqqoslanadi.
Shaxsiy dozimetrlar jamlamalarining asosiy texnik ma’lumotlari va 
vazifalari.
DP-22V, DP-24, ID-1, ID-11 dozimetrlar jamlamalari radioaktiv moddalar 
(RM) bilan zararlangan joylarda yoki ochiq va yopiq ionlovchi nurlanishlar 
manbalari bilan ishlaganda odamlar tomonidan olinadigan nurlanish dozasini 
nazorat qilib turish uchun foydalaniladi.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

83
Mavzu №10 
Radiatsiyaviy xavfsizlikni ta’minlash prinsiplari 
 
O’quv savollari: 
1-savol. Radiatsiyaviy xavfsizlikni ta’minlash prinsiplari 
2-savol. 
Ionlashtiruvchi 
nurlanishlar 
manbalari 
bilan 
ishlaganda 
muhofazalanish prinsiplari.
3-savol. Ionlashtiruvchi nurlanishlar turlariga bog‘liq ravishda ularning 
ta’siridan muxofazalanish vositalari.
4-savol. Radioaktiv moddalar bilan ishlashda qo‘llaniladigan uskunalarning 
tuzilish prinsiplari.