Университети кимё – технология факультети

- 
β-нафталинсульфокислотани 
формалин 
(35% 
ли) 
билан 
поликонденсацияси.
Жараён механик аралаштиргич, қайтарма совитгич ва 
томизғичли воронка ўрнатилган уч оғизли колбада ўтказилди. Рекция учун β-
нафталинсульфокислота ва формальдегид 1:1,1 мол нисбатда олинди ва 
жараён 90-100 
0
С да 3 соат давомида олиб борилди. Натижада полиметилен 
нафталинсулфокислотаси 82,4% унум билан синтез қилинди. Олинган 
олигомерни коустик соданинг 40% ли эритмаси билан нейтралланди. 
Поликонденсация реакцияси схемаси қуйидагича: 
 

---

276
Синтез 
қилинган 
полиметилнафталин 
β-сулфокислота 
суперпластификатор сифатида қўлланилди ва ижобий натижа олинди. 
 
Адабиётлар 
1.
Abdrazakh Pernebaevich Auyeshov Effect of α- and β-Polymethyle 
Nenaphthalenesulfonate upon Properties of Cement Grout and Concrete. Modern 
Applied Science; Vol. 9, No. 6; 2015. 
KIMYO SANOATINI ISLOH QILISH VA UNING INVESTITSIYAVIY 
JOZIBADORLIGINI OSHIRISH DAVR TALABI 
Matchanova M.B. 
Jizzaq pedagogika instituti 
Bugungi kunda jahon iqtisodiyoti rivojini kimyo sanoatisiz tasavvur qilib 
bo‘lmaydi. Mamalakatimizda kimyo sanoati istiqboliga qaratilayotgan alohida 
e’tibor tufayli kimyo sanoati yildan-yilga rivojlanib, jahon bozoridagi mavqei 
mustahkamlanib bormoqda. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda kimyo sanoati 
korxonalarini moliyaviy-iqtisodiy sog‘lomlashtirish va ularning faoliyatini 
barqarorlashtirish, 
amaldagi 
ishlab 
chiqarishlarni 
modernizatsiya 
qilish, 
uglevodorod xom ashyosi va mineral resurslarni chuqur qayta ishlash bo‘yicha 
yangi quvvatlarni barpo etishga qaratilgan investitsiya loyihalarini amalga oshirish 
orqali tarmoqni yanada rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini belgilab berish, 
shuningdek, ishlab chiqarilayotgan yuqori qo‘shilgan qiymatli kimyoviy 
mahsulotlar nomenklaturasini kengaytirish borasida ko‘plab ishlar amalga 
oshirildi. Lekin, shu bilan birga, kimyo sanoatini jadal rivojlantirish va 
diversifikatsiya qilishga qaratilgan loyihalarni amalda ro‘yobga chiqarish, eng 
avvalo, davlat aktivlarini xususiy mulkka sotish hisobiga korxonalardagi davlat 
ulushini qisqartirish, korporativ boshqaruvning zamonaviy uslublari, moliyaviy 
hisobotlarning xalqaro standartlarini joriy etish hamda korxonalarning boshqaruv 
tuzilmasini takomillashtirish orqali tarmoqning investitsiyaviy jozibadorligini 
oshirish bo‘yicha ta’sirchan choralar ko‘rilishi zaruriyati kelib chiqmoqda.[2]
O‘zbekiston Respublikasining innovatsion rivojlanishi ko‘p jihatdan ustuvor 
sohalarni, jumladan kimyo, biokimyo, gaz va neft-kimyo sanoati taraqqiyoti bilan 
bevosita bog‘liqdir. Biroq, kimyo sanoatining barcha yo‘nalishlarini uzoq 
muddatli barqaror rivojlanishiga mustahkam zamin yaratish uchun sohani 
transformatsiya qilish jarayonlarini, eng ilg‘or xorijiy tajribalardan kelib chiqqan 
holda yanada jadallashtirish zarurligini ko‘rsatmoqda. SHunga ko‘ra, 2021 yil 13 
fevralda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ”
Kimyo sanoati korxonalarini 

---

277
yanada isloh qilish va moliyaviy sog‘lomlashtirish, yuqori qo‘shilgan qiymatli 
kimyoviy 
mahsulotlar 
ishlab 
chiqarishni 
rivojlantirish 
chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”
gi PQ-4992-son 
qarori
qabul qilindi. Ushbu qarorda O‘zbekiston 
iqtisodiyotini isloh qilishning yangi sharoitida kimyo sanoatini rivojlantirishning 
strategik qayta shakllantirilishi maqsadida avvalo kimyo sanoatini transformatsiya 
qilishning quyidagi uzoq muddatli asosiy muhim yo‘nalishlari belgilab berildi: 
-texnologik 
transformatsiya; 
-xo‘jalik 
munosabatlari 
tizimini 
transformatsiya qilish; mulkiy munosabatlar tizimini transformatsiya qilish; 
raqamli transformatsiya; ilm-fan va ishlab chiqarish o‘rtasidagi munosabatlar 
transformatsiyasi; kadrlar tayyorlash tizimining transformatsiyasi.[1] 
Xulosa qilib shuni ta’kidlash mumkinki, O‘zbekiston Respublikasining 
2021-2023 yillarga mo‘ljallangan investitsiya dasturiga kiritilgan va amalga 
oshirish muddatlari jadallashtiriladigan investitsiya loyihalarining, 2021- 2025 
yillarda kimyo korxonalarida ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish, mavjud 
xom ashyo bazasidan samarali foydalanish orqali yuqori qo‘shimcha qiymatga ega 
bo‘lgan kimyoviy mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishni tashkil etishga 
qaratilgan yangi investitsiya loyihalariining, Kimyo sanoatida ishlab chiqarishni 
diversifikatsiya qilish, mavjud xom ashyo bazasidan samarali foydalangan holda 
yuqori qo‘shimcha qiymatga ega bo‘lgan eksportbop, import o‘rnini bosuvchi 
kimyoviy mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishni tashkil etishga 
qaratilgan 
investitsiya 
loyihalarini 
amalga 
oshirish bo‘yicha «YO‘L 
XARITASI»
[1]
ning amalga oshirilishi kimyo sanoati korxonalarini isloh qilish va 
uning investitsiyaviy jozibadorligini oshirishda muhim va dadil tashlangan 
qadamdir. 
Фойдаланилган адабиётлар: 
1.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 13 
февралдаги ПҚ-4992-сон 
қарори
. 
2.
Matchanova M.B., Matchanova N.N –Халқаро илмий-амалий 
анжуман материаллари (2019 йил 17-18 май ) JizPI.1 –том. 245-247 бетлар. 
Jizzax