Университети кимё – технология факультети

REFERENCES 
1. Turamuratov I.B. Integration of science and practice as a mechanism of 
effective geological development of the Republic of Uzbekistan / Mat-ly. 
mejdunar. nauch.-techn. konf. 2014. S. 7-9. 
2. Dunyashin N.S. Abstract, Tashkent, 2019 
3. Abstract. Technology of preparation of electrode coatings using local raw 
materials to improve the characteristics of welds. News of the National University 
of Uzbekistan, 2019. 
TEXNOLOGIK USULDA TOZA MOO
3
 ISHLAB CHIQARISH 
Gulboyev Ya. I., Suyarqulov O.S., Abdullayev A. 
Jizzax politexnika instituti 
Bu texnologik usulni amalga oshirishda jarayon yuqori bosimda olib 
boriladi, chunki bosim oshgan sari yuqori haroratda MoO
3
bug'lari hosil bo'lib , 
ular chang zarrachalari holida uchib chiqa boshlaydi. Bu usulni bugʻlatish bilan 
haydash deyiladi. MoO
3 
ning jarayoni 900-1100 °C harorat oralig'ida yaxshi 
boradi. Bu haroratda mineral tarkibidagi temir oksidi kremniy oksidlari 
bugʻlanmaydi. Bu jarayonni amalga oshirish uchun aylanuvchi elektr o'choqlarda 
kvarsdan tayyorlangan qozonchalarga ( tigel ) qizdirilgan molibdenit minerali 
quyiladi. Bu o'choqlar 35°C da egilgan bo'lishi kerak. Qozonchalar 900-1100 ° C 
qizdirilganda, minerallar suyuqlanadi va bu qozonchalarning ustidan to'xtovsiz 
ravishda havo yuborib turiladi . Bu havo hosil boʻlgan MoO
3
bugʻlarini olib ketib 
turadi va ular o'z yo'lida qopli elaklardan oʻtkazib turiladi va ushlab qolinadi. 
Bu usulda olingan MoO
3 
99,95 % miqdorida ajralib chiqadi hamda 
nihoyatda boshqa moddalardan sof holatda boʻladi [1].
Bundan tashqari , boshqa kimyoviy usullar boʻlib , bunda molibdenit 
konsentrati yuqori haroratda qizdiriladi. Hosil boʻlgan kuyindi ammiak bilan 
ishqorlanadi , ya'ni :
MoO
3
+ 2NH
4
OH = (NH
4
)
2
MoO
4
+ H
2
0 
Konsentrat tarkibidagi CaMoO
4
, MoO
2 
hamda molibdenit ammiakda 
erimaydi va chiqindi tarkibida qoladi. 
Qizdirish natijasida hosil boʻlgan molibden tuzlari , mis va rux sulfitlari 
(xuddi shunday nikel ham) ammiakli suvda yaxshi eriydi va ular komplekslar 
holida eritmaga oʻtadi:
MeMoO
4
+ 6NH
4
OH = [Me (NH
3
)
4
](OH)
2
+ (NH
4
)
2
Mo0
4
+ 4H
2
0 

---

272
MeSO
4
+ 6NH
4
OH = [Me (NH
3
)
4
](OH)
2
+ (NH
4
)
2
SO
4
+ 4H
2
0 
Ferromolibdat ammiakli suvda parchalanadi , lekin bu reaksiya juda sust 
boradi. Shuning uchun ular molibdenit zarrachalari yuza sida gidroksid va 
gidrooqsillar holida yupqa pardalar hosil bo' lishiga olib keladi hamda ular 
molibdenitlarning erishini kamaytiradi. 
Eritmada hosil bo'lgan Fe
+2
valentli birikmalari esa yaxshi eriydi hamda 
temirning ammiakli komplekslarini hosil qiladi : 
Fe (OH)
2
+ 6HN
4
OH = [ Fe (NH
3
)
6
(OH)
2
+ 6H
2
0 
Bu usulda olingan molibdenning miqdori 80-95 % ni tashkil qiladi . 
Chiqindilarning miqdori 10 % dan 30 % gacha bo'lib , unda qoladigan molibden 
miqdori 5 % dan 25 % gacha bo'lishi mumkin . Shuning uchun bu chiqindilar yana 
texnologik qayta ishlashga yuboriladi [2]. 
Texnologik jarayon davomida quyidagilar suv bilan yuvilib turadi . Natijada 
uning tarkibidagi MoO
3
qisman suvda eruvchan boʻlgani uchun , uning miqdori 
suvli eritmada 3-5 g / l ni tashkil qiladi va bu eritma texnologik tizimga qaytariladi. 
Ishlab chiqarish korxonalarida kuyindilar ( molibdenit kuyindilari ) 8-10 % 
ammiak bilan ishqorlanadi va bu jarayon 3-4 marta amalga oshiriladi . Bundan 
maqsad molibdenni toʻliq olishdir. 
Birinchi va ikkinchi ishqorlangan eritmalarni bir - biriga qoʻshib , temir va 
mis ionlaridan tozalash uchun yuboriladi . 
Qolgan ishqorlash natijasida hosil boʻlgan eritmalar esa texnologik qismning 
boshlangʻich qismiga yuboriladi . Har qaysi ishqorlash bosqichidan so'ng eritma 
elakdan o'tkaziladi va cho'kma suv bilan yuviladi Suv bilan yuvilgan eritma 
tizimga qaytariladi , ya'ni , yana qayta ishlashga yuboriladi. 
Korxonalarda qanday va qaysi modda olishdan qat'tiy nazar, avval 
molibdenit konsentratlari oksidlash va gidrometallurgik ishlov berish jarayonlari 
olib boriladi.