Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

Тарозини текшириб туриш учун: 

Оғирлиги олдиндан маълум бўлган 3, 5, 10 ва 20 кг ли юкни тортиб 
кўринг. 

Назорат учун юкни тарирланган ҳолда тортиб кўринг, буниг учун 
тарозига аввал 20 кг юкни қўйиб, тарозини тарирлаб, 3 кг қўшинг. 
Кўрсаткич 3 кг ни кўрсатиши керак. 

Тарози ноаниқ бўлса, имкон қадар уни калибрланг. Акс ҳолда, ноаниқлик 
доимий равишда (масалан, доимий равишда +0,2 кг га оғиш) кузатилса, 
тегишли равишда унга тузатиш киритинг (масалан, 0,2 кг ни айирган 
ҳолда).

Йўл қўйилиши мумкин бўлган хатоларни кузатинг. Агар ўлчов хатолари 
ўзгариб турса, масъул ходимга тарозини ўзгартириш ҳақида топшириқ 
беринг.
Узунликни ўлчаш тахталари/бўй ўлчагичларни текшириш: 
Узунликни ўлчаш тахталари/бўй ўлчагичларни йиғиш пайтида узунлиги 
маълум бўлган новдалардан фойдаланган ҳолда уларнинг тўғри 
йиғилганлигини текшириш керак.
Мустақкамлагичларнинг текислигини ва зичлигини текширинг. Агар нуқсон 
топсангиз, уларни текисланг ёки зичланг. 
Ўлчов тасмаси ёзувларининг аниқлигини текширинг. Агар ўқиш қийин 
бўлса, уни алмаштириш зарур.

---

171 
2.3. Болани жисмоний ривожланишининг бузилишлари 
 
Болаларда бўйига ўсиши ўзгаришлари кўпинча умумий 
риожланишни ўзгаришлари билан бир вақтда кузатилади. Камдан-кам 
ҳолатларда умумий ривожланиш ўзгармасдан бўйига ўсишни бузулиши 
(масалан нанизмда) ёки тескариси: ривожланиш ўзгаришлари алоҳида 
учраши (масалан сўзлашиш қобилиятини бузилиши ва х.к.) мумкин. 
Қуйида В.И.Малчанов 1970 йил таклиф этган бўйига ўсишни 
бузилиши классификациясини келтирамиз: 
1.
Нанизм ва субнанизим. 
2.
Гигантизм ва субгигантизм. 
Бўларнинг ҳар биттаси пропорционал ва нопропорционал бўлиши 
мумкин. Болаларда бўй ўзгариш даражасини уларнинг ёшига меъёрл бўй 
кўрсатгичларига таққослаб баҳоланади. Паталогик бўйи пастликни ҳамма 
турларини бир сўз билан ифодаласа - микросомия - паканалик /юнон 
тилида «микрос» - кичкина, «сома» - тана/ дейилади. Бўй 
етишмовчилиги кўп бўлса - наносомия ёки нанизм /грек тилида-
«нанос»- карлик/ дейилади. Карлик билан меъёр орасидаги бўй 
ўзгаришлари субнанизм дейилади. Агарда болани бўйи меъёрдагидан 
ортиқ бўлса, бу ҳолат гигантизм деб айтилади. Меъёрдаги билан 
гигантизм орасидаги бўй ўзгаришлари субгигантизм деб айтилади. 
Пропорционал нанизимга қуйидагилар тааллуқли бўлади: 
1.
Бирламчи нанизм- бўлар ота-онаси пакана бўлган оилаларда туғилиб, 
бошқа болалардан фақатгина ўз танаси ўлчовлари билан фарқ 
қиладилар. 
2.
Гипопластик нанизм- бу ирсий белги эмас, онаси қорнида 
ривожланишни эрта даврларда бўлар бузулишлар таъсирида пайдо 
бўлиши мумкин. 
3.
Эндокрин нанизм: 

---

172 
а.) тиреоген нанизм (туғма микседема) - қалқонсимон безни йўқлиги ёки 
ривожланмаганлиги оқибатида пайдо бўлади. Шундай болаларда 
паканалик билан бирга терини қуруқлиги, шилимшиқсимон шишлар, 
эси пастлик, тилни катталиги, брадикардия ва қабзият бўлиши 
кузатилади. 
б) гипофизар нанизм бунда паканалик, жинсий аъзоларни 
ривожланмай қолган ҳолати, иккиламчи жинсий белгиларни 
ривожланмаслиги ёки кеч пайдо бўлиши кузатилади. Териси юмшоқ нам 
бўлади, ақли ўзгармаган, кўпинчалик кўкрак ва тос соҳаларида ортиқча 
ёғ тўпланиш ҳолати бўлиб, терисида ажинлар вақтли пайдо бўлиши
мумкин. Ушбу ўзгаришлар гипофизни олдинги қисмини функцияси 
пасайиб кетганлиги билан тушунтирилади. 
4. 
Дистрофик нанизм - туғилган пайтда меъёрл бўлган бола 
сурункали касалликлари таъсирида ўсиб ривожланишдан орқада 
қолади. 
5. 
Аралаш ва ноаник формалар - бўларга Даун касаллигини мисол 
қилса бўлади. Ушбу касалликда боланинг тузилиши кичкина, икки кўз 
ораси кенг, тили катта, кўзлари эса ғилайлашган бўлиб, эси пастлиги 
билан фарқ қиладилар.