Халцаро бобур фонди

ц о р а м о л й ў ц о л с а ним а
цилам из? Қ оронги тушса нима циламиз?).
Ушбу қ и ш аскар лар им изд ан баъзиси 
биз билан ҳарбий сафарларда юра олмай, 
А н д и ж о н га кетиит учун рухсат сўради- 
л ар. Қосимбек тўлиб-тошиб: „Б у к и ш и
б о р аётган э к а н , Ж а ҳ о н г и р м и р з о г а ўз 
махсус к и й и м л а р и н г и з н и ю боринг“ , — 
деди. Б ир оқ қундуздан тики лган қалпо- 
ғимни юбордим. Қосимбек я н а , Танбал- 
га ҳам бир нима юборсангиз бўлмайдими?
— деб қ и з и қ т и р д и . Х оҳламасам-да, Қо- 
симбекнинг қ и з и қ т и р и ш и туф айли Нўён 
к ў к ал д о ш н и н г С ам арқандда ўзи ясатган 
бир эги к ясси қ и л и ч и Танбалга юборил- 
ди. М енинг бошимга тек к ан қ и л и ч ушбу 
қ и л и ч н и н г ўзи эди. Бу кейинги йил воқе- 
аларида з и к р этилади.
*
Гов гум ш ав ад — қ орам ол й ў қ о лс а; говгум — коронги т у ш и ш и .
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

86
БОБУРНОМА
Б и р н еча к у н д ан сўнг, мен Самар- 
қ а н д д а н ч и қ қ а н д а қ о л и б к е т г а н у л у ғ
о н а м Эсон Д а в л а т б е г и м , С а м а р қ а н д д а
қолган кўч-уруг оч ва озиб-тўзган ҳолда 
к ел д и л а р . Ушбу қ и ш ўртаси да Шайбо- 
н ийхон м узлаган Х ў ж ан д сувини кечиб, 
Ш о ҳ р у х и я ва П и с к е н т а т р о ф л а р и г а
ҳ у ж у м қ и л д и . Хабар кел гач , к и ш и м и з- 
ни нг о з л и г и г а қ а р а м а й , тез о т л а н д и к . 
Х ў ж ан д н и н г қуйи сид аги к ен тл ар и , Ҳ аш
т и я к тўгриси билан йўлга т у ш д и к . Со- 
ву қ н и н г зарби ж у д а ку ч л и эди. Б у ер- 
л а р д а Ҳ о д а р в е ш ш а м о л и т и н м а й д и ,
ҳ а м и ш а қ а т т и қ эсади. Ш у д а р а ж а д а со- 
вуқ эдики, ўша икки-уч кун орасида икки- 
уч к и ш и со ву қн ин г ш иддатидан ўлган 
эди. Менда гуслга эҳ т и ёж бор эди. Ёқа- 
л ар и н и қал и н муз қо п л аган , сувнинг тез- 
лиги боис ўртаси м у зл ам аган бир ариқ- 
даги сувга кириб гусл қи л д и м . Ўн олти 
маротаба сувга ш ў н ғи д и м . Сувнинг со- 
ву қ л и ги х и й л а таъ сир қил д и.
Э р т а с и г а Х ў ж а н д с у в и д а н Х о с л а р
тўғрисида муз устидан юриб ўтдик. Дарё- 
дан ўтиб, тун бўйи юриб П искентга кел- 
д и к . Ш айбоқхон ҳам Ш о ҳ р у х и я атроф 
л ар и н и талаб, қайтиб кетипти. У фурсат- 
да П искент Мулло Ҳ айдарнинг ўғли Аб- 
д у л м ан н о н д а эди. А б ду л м ан н о н д ан ки- 
ч и к р о қ М ў м и н и с м л и бир я р а м а с ва 
ҳавойи ўғли Самарқандда эк ан им д а ме- 
нинг қо ш им д а эди, имкон қад ар эътибор 
к ў р сат г а н д и м . Б и л м а д и м , Нўён кўкал- 
дош С ам а р қ а н д д а ун и н г б ил ан қ а н д а й
бмон муомала қил и бд и ки, бу... кек сақ- 
лаган экан. Ўзбак ҳ уж у м ч и си н и н г қайт- 
гани ҳ а қ и д а хабар к ел гач , хон қ о ш и га 
к и ш и юборибди.
П и ск ен т д а н к ўчиб О ҳ ангар о н кент- 
л а р и д а уч-тўрт к у н тўхтаб қ о л д и к . Са- 
м а р қ а н д д а г и о ш н о л и к т у ф а й л и М ул ла 
Ҳ айдарн инг ўғли М ўмин Нўён кўкалдош - 
ни ва А ҳм ад Қосим ни, я н а б аъ зи л ар н и
з и ё ф а т г а ч о р л а й д и . Мен П и с к е н т д а н
к ў ч ган и м д а , бу гуруҳ П и ск ен тда қолди. 
Б у ж а м о а г а бир ж а р ёқасид а эиёфат бе- 
р и ш а д и . Б и з к ел и б О ҳ ан гар о н кентла- 
ридан Сом сийрак деган кен тга т у ш д и к . 
Э р т а с и г а Н ў ён к ў к а л д о ш ж а р л и к д а н
м астл и кд а й и қ и л и б ўлибди, деган хабар 
к елди. Н ўённинг ту ғиш ган тоғаси Ҳақна- 
зар н и я н а бир гуруҳ к и ш и билан юбо-
рилди, бориб Н уённи й и қ и л г а н еридан 
то п и б , э ҳ т и ё т қ и л и б , П и с к е н т д а туп- 
р о қ қ а топш ириб келдилар. Б у л а р суҳбат 
қурган ердан бир камон ў қ и отими нари- 
да баланд бир ж ар н и н г остида Н ўённинг 
ў л и ги н и топибдилар. Б а ъ з и л а р , М ўмин 
С а м а р қ а н д д а ги ги н а н и са қ л а б , Н у ён га 
қасд қилган, деган гумонга ҳам бориш- 
ди. Ҳ а қ и қ а т и н и ҳеч к и м билмади. Менга 
бу ҳол ж уд а қ ат т и қ таъсир қ ил д и. Кам 
к и ш и н и н г ўлим идан бунча таъ сир л ан ган 
эд им . Б и р ҳ а ф т а , ўн к у н г а ч а ҳ а м и ш а
йиглардим. У ли м ин инг абж ад ҳисобида- 
ги санаси — „фавт шуд Н ўён “ (Нўён ва- 
фот этди) сў эл ар и д а топилди.
Б ир неча кундан сўнг Д аҳ к а тга қай- 
тиб к е л д и м . Б а ҳ о р б о ш л а н и ш и б и л ан
Ш айбоқхоннинг У ратепа устига кел и ш и
ҳ а қ и д а хаб ар б ўлди . Д а ҳ к а т т е к и с ер 
бўлгани учун Оббурдан довони билан тог- 
ли М асчога о ш д и к . М асч о н и н г п а с т к и
к е н т и О б б у р д а н д и р . Б у О б б у р д а н д а н
қ у й и р о қ д а бир ч аш м а бўлиб, бу чаш ма 
тепасида бир мозор турипти. Ушбу чаш- 
мадан юқориси Масчога қ а р а ш л и . Қуйи- 
си П ал ғар га т аал л у қ л и д и р . Ушбу ч аш м а 
б о ш и д а, ун и н г ё қ а с и д а г и т о ш га бу уч 
байтни ўйиб ёздирдим :