O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti V. Yu. Ahrorov

hayot tarzi
, unga xos bo‘lgan 
odatlar
, 
udumdar
, 
an’analar
o‘rganiladi. Sotsial psixologik ma’noda, hayot tarzini 
o‘rganish deganda, u yoki bu guruhga taalluqli bo‘lgan kishilar o‘rtasida amalga 
oshiriladigan muloqot tiplari, o‘zaro munosabatlarda ustun bo‘lgan psixologik 
omillar, qiziqishlar, qadriyatlar, ehtiyojlar va boshqalar nazarda tutiladi. Ana 
shularning umumiyligi tufayli har bir shaxsda, ya’ni u yoki bu katta guruhga mansub 
bo‘lgan shaxsda tipik hislatlar shakllanadi. 
Masalan, 90-yillarning yoshlariga xos bo‘lgan tipik sifatlar ana shu yoshlar 
o‘rtasida keng tarqalgan 
urf-odatlar
, 
moda
, 
so‘zlashish
xususiyatlari, 
qadriyatlar
, 
qiziqishlar
va hokazolar tufayli shakllanadi. Shuning uchun ham 20 yoshli kishining 
psixologiyasini to‘liq ravishda o‘rganish uchun undagi bilish jarayonlarining o‘ziga 
xosligi, shaxsi, xarakteri va individual psixologik xususiyatlaridan tashqari, yana 
unga o‘xshash yoshlarda ustun bo‘lgan psixologik hislatlarining qanchalik namoyon 
bo‘lishini, u mansub bo‘lgan va asosan vaqtini o‘tkazadigan guruhlar psixologiyasini, 
milliy sifatlarini ham nazarda tutish va ularni o‘rganish zarur.
121

---

VII.11. Etnik guruhlar psixologiyasi
Sotsial psixologiyada katta guruhlar ichida 
etnik guruhlar 
psixologiyasi, ya’ni 
etnopsixologiya
bo‘yicha ko‘proq tadqiqotlar o‘tkazildi. Ayniqsa, hozirgi davrda har 
bir davlatlar alohida, mustaqil davlat mavqeini olgan, lekin boshqa tomondan 
qaraganda, hamdo‘stlik mamlakatlari ittifoqi sharoitida millatlar o‘rtasida muttasil 
aloqalar mavjudligidan kelib chiqib, milliy psixologiya masalalari kun tartibida 
avvalgidan ham muhim masala sifatida qo‘yilmoqda. Shuning uchun ham katta 
guruhlar ichida milliy guruhlarga ko‘proq e’tibor berishni lozim topdik, bunday 
e’tiborning yana bir boisi O‘zbekistonda bu sohada ayrim tadqiqotlarning 
o‘tkazilganligi, lekin ular ko‘p hollarda milliy psixologiya darajasiga olib 
chiqilmaganligidadir.
Milliy psixologiya nima va uni qanday qilib o‘rganish mumkin? Bu hozirda, 
ya’ni mustaqil O‘zbekiston sharoitida ko‘pgina tadqiqotchilarni qiziqtirayotgan 
masaladir. Chunki, davr etnopsixologiyadan shunday empirik ma’lumotlar 
kutmoqdaki, u faqatgina milliy ongga taalluqli bo‘lgan hozirgi va o‘tmishdagi holatni 
emas, balki