O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti V. Yu. Ahrorov

9) yetakchi mas’ul bo‘ladi. 
Oddiy xodim osongina «Menga nima? Kichkina 
odam bo‘lsam! Qo‘limdan nima ham kelardi?» deb ayta oladi. Yetakchi – hech 
qachon! Hatto o‘zi yo‘qligida yuz bergan hodisaga ham o‘zini javobgar sezaveradi. 
10) yetakchi baho beradi. 
U maqtaydi yoki tanbeh beradi. Yetakchi o‘zini 
«baho qo‘yishga» haqli hisoblaydi. Va atrofdagilar ham uning bu huquqini tan 
olishadi.
Albatta, bu belgilar yetakchilik fenomenini mukammal tasvirlay olmaydi. 
Ammo ular yordamida jamoangizda kim nimaga qodiru nimaga intilishini bilib olish 
mumkin. Aynan sizni maqtaydigan yoki qoralaydigan, savollar bilan bezovta 
qiladigan, atrofida mavjud bo‘sh joyni ovozi va harakatlari bilan egallab oladigan, 
kelajak haqida – amalga oshmas, kulgili tuyulsa-da – o‘y suradigan, javobgarlikni 
«men aybdorman»
deb darhol zimmasiga oladigan xodimni ko‘rganda tushunasiz. 
Bu odam – yetakchi. Va beixtiyor u taklif etgan ssenariy bo‘yicha ish tuta boshlaysiz. 
«Shohni a’yonlari yaratadi» deyishadi aktyorlar. Ya’ni bir personaj qirol bo‘lishi 
uchun qolganlar o‘zini unga tobe qilib tutishadi. Aks holda sahnadagi aktyorlarni 
«bittasi mansabparastlik xastaligiga chalingan telbalar to‘dasi», deb qabul qilish 
mumkin.
Tayanch tushunchalar: 
Ijtimoiy jabha, Psixologik jabha, «rahbar», «lider» – 
«yetakchi», «boshliq», xarizmatik nazariya, vaziyatga bog‘liqlik nazariyasi, sintetik 
nazariya, avtoritar, demokratik, liberal, partisipativlik. 
Mavzuni o‘zlashtirish uchun savollar 
1.
Boshqaruv psixologiyasining sotsial psixologik jihatlarini tushuntiring. 
2.
Boshqaruv jarayonining o‘zida ikki mihim jabhani farqlash mumkin, ular 
qanday jabhalar? 
3.
Psixologik nuqtai nazardan, rahbar va lider tushunchalarida qanday farqlar 
va umumiylik bor? 
4.
«Lider» 
va 
«rahbar» 
tushunchalari 
o‘rtasidagi 
farqlar 
haqida 
B.D.Pariginning qarashlarini aytib bering. 
5.
Liderlikka oid nazariyalarni tahlil qiling va fikrlaringizni bayon qiling. 
6.
Qanday liderlik uslublarini bilasiz, ularni izohlang? 
215

---

7.
Boshqaruv jarayonida rahbarda qanday sifatlar bo‘lishi talab etiladi? 
8.
Jamoa yetakchisi haqida fikrlaringizni bayon etib bering.