www.ziyouz.com kutubxonasi
81
Uchala qizimni uzatvoraman. Er-xotinga shu uy ham bo‘laveradi, nima deysan? Xo‘-o‘sh,
qani o‘tir-chi. Choy ichasanmi yo qahva qilib beraymi? Yo konyakdan, a, yangi yil
bahonasida?
— Kembrijni yuvish kerak.
— Bu gaping ham to‘g‘ri.
Habib Sattorov ko‘ngil uchun taklif etgan edi. Zohidning gapidan so‘ng o‘ziga ham bir
ho‘plam quydi. Zohid professorning kam ichishini bilardi, shuning uchun bundan
ajablanmadi. Konyak o‘ziga xush yoqdi. Tomirlarida go‘yo to‘xtab qolgan qon yurishib
ketganday bo‘ldi. Sattorov uning kayfiyatini sezib yana quydi. Zohid uchinchi safar o‘zi
quyib ichgach, mezbon konyakni olib, oshxonaga qo‘yib chiqdi.
— Solmonov o‘n sakkizinchida himoya qilyapti. Dissertatsiyasini yaxshi baholashyapti.
Sen ham borgin.
Zohid «xo‘p» deganday bosh irg‘ab qo‘ydi. Solmonov uning kursdoshi edi. Kirish
imtihonida yozma ishni «besh»ga topshirib, tarixdan «ikki» olib iziga qaytmoqchi
bo‘lganida joniga shu Habib Sattorov ora kirgan. Karra jadvalni arang biladigan, nima
uchun bu o‘qishga kirib qolganidan garangsib yurgan «tolibi ilm»lar orasida Zohid bilan
shu Solmonov ajralib turardi. Zohid o‘qishni tashlamaganida, balki o‘n sakkizinchida
Solmonov bilan birga yoqlarmidi... Zohid «professor shunga shama qilyapti», deb
o‘yladi. Holbuki, Sattorovning fikricha, Zohid hozir doktorlik dissertatsiyasini yoqlashi
lozim edi.
Sattorov «konyakdan keyin yaxshi ketadi» deb qahva qaynatdi. U sobiq shogirdining
avzoyiga qarab, ko‘ngli xira ekanini sezgani uchun «ishlar qalay?» deb so‘ramayotgan,
bu esa Zohid uchun muddaoning o‘zi edi. So‘ralgan taqdirda ham, garchi ko‘ngil
hasratlashishni istab turgan bo‘lsa-da, «yaxshi» deb gapni kalta qilgan bo‘lardi. Fikri-
zikri ilm bilan band bo‘lgan odamga Asadbek degan zotning qo‘li nechog‘li uzunligini,
yangilangan prokuraturada ham adolat yo‘qligini tushuntirish qiyin. Umuman, bu dunyo
qing‘irliklarini ko‘raverib ko‘zlari pishgan odamga adolat yo‘qligini gapirish osmon
yulduzga to‘la ekanini behuda isbotlashday gap emasmi?
Solmonov bekorga eslanmagan edi. Professor avval uning ishlarini sharhlab berdi. Zohid
o‘zining tergovchi ekanini bir necha daqiqa unutdi. Qahva quyilgan piyolalar chetga
surilib, stol ustida qog‘oz-qalam, top-toza qog‘oz yuzida esa formulalar tizimi paydo
bo‘ldi. Tashqaridan qaragan kishi chakka o‘tib turgan bu sovuq xonada riyoziyot
professori bilan prokuratura tergovchisi emas, ikki olim dunyo tashvishlaridan chekinib,
ilm bag‘riga sho‘ng‘iyapti, deb o‘ylashi mumkin.
Dissertatsiya sharhi tugagach, Sattorov Zohidga savol nazari bilan tikildi.
— Kallang joyida, hali ham kech emas, qayt.
Zohid qog‘oz yuzidagi formulalarga qarab hazin jilmaydi.
— Bilasiz-ku, men kamikadzeman.
Zohid qisqa javobi bilan nishonga urdi. O‘qishdan ketaman, deb yurganida bu gapni
Sattorov aytgan edi. Zohid «Kamikadze degan gurji kim ekan, nima uchun meni unga
o‘xshatdi», deb hayron bo‘lib yurdi. Oxiri bir kuni «Kamikadze» degan odam kim edi?»
deb so‘radi. Professor avvaliga miriqib kuldi. «Ha, qishloqi!» deb mazax qildi. So‘ng
Kamikadze — gruzin emas, balki ikkinchi jahon urushidagi mutaassib yapon
uchuvchilariga berilgan nom ekanini, bu uchuvchilar samolyotga bomba ortib, izga
qaytishga yonilg‘i olmay, o‘limga tik borishganini tushuntirib bergandi. Zohid hozir o‘sha
suhbatni eslatdi.
— Kamikadzelar bekorga o‘lib ketishdi. Yaponiya urushda yengildi. Sen ham mag‘lub
sifatida o‘lib ketasan.
— Adolat uchun kimdir o‘lib turishi kerak-ku?
Shaytanat (1-kitob). Tohir Malik
Do'stlaringiz bilan baham: |