O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Yarim yemirilish dàvri.
Ràdiîàktiv yemirilish intånsivligini
õàràktårlîvchi kàttàliklàrdàn biri yarim yemirilish dàvridir. 
Yarim
yemirilish dàvri 
æ
ö
ç
÷
è
ø
1
2
T
 dåb, bîshlàng‘ich yadrîlàrning sîni o‘rtàchà
ikki màrtà kàmàyishi uchun zàrur bo‘làdigàn vàqtgà àytilàdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

131
Àgàr 
=
1
2
t T
bo‘lsà, undà 
=
0
2
N
N
và ràdiîàktiv yemirilish
qînunigà muvîfiq:
l
-
=
0
0
2
1 / 2
T
N
N e
.
Ushbu fîrmulàni pîtånsirlàb quyidàgini îlàmiz:
l
=
-
1
2
ln 2
T
yoki
l
l
=
=
1
2
0,693
ln 2
T
(34.2)
ni hîsil qilàmiz.
Òurli izîtîplàr uchun yarim yemirilish dàvri judà kång intår-
vàldà o‘zgàràdi. U uràn uchun 4,56 mlrd yilgà tång bo‘lsà, pîlîniy
izîtîpi uchun bîr-yo‘g‘i 1,5 · 10
-
4
s ni tàshkil qilàdi.
Àktivlik.
Vàqt birligidà pàrchàlànàdigàn yadrîlàrning sînini
bilish muhim àhàmiyatgà egà. Àynàn shundày õàràktåristikàdàn
fîydàlàngàndà 
nuklid
ibîràsi ishlàtilàdi. Nuklid dåb, prîtînlàri
sîni 
Z
và nåytrînlàri sîni 
N
bilàn fàrq qilàdigàn àtîm yadrîlàrigà
àytilàdi. Ràdiîàktiv mànbàdàgi 
nuklidning àktivligi 
(
À
)
dåb,
nàmunàdàgi shu yadrîning 1 
s
 dàgi pàrchàlànishlàr sînigà àytilàdi:
A
= l
N
.
(34.3)
Àktivlikning SI dàgi birligi –
 Båkkårål (Bq): nuklidning 1 
Bq
àktivligi dåb, 1 
s
 dà 1 tà pàrchàlànish ro‘y båràdigàn àktivlikkà
àytilàdi. 
1Bq
= 
1 pàrch./1 s
= 
1 s
-
1
. Hîzirgàchà yadrî fizikàsidà
siståmàgà kirmàydigàn nuklid àktivligining birligi – kyuri (Cu)
qo‘llànilàdi: 1 Cu
= 
3,7 · 10
10
Bq.